اخبار باشگاه اقتصاددانان

شهرنشینی رخدادی است که پس از انقلاب صنعتی رخ داد و تا قبل آن کمتر از ۱۰‌درصد مردم به‌طور مداوم در شهرها زیست می‌‌‌کردند. طبق آمار بخش جمعیت سازمان ملل، در سال ۲۰۰۷ برای اولین بار میزان شهرنشینی و روستانشینی با یکدیگر برابر شد و از آن پس میزان شهرنشینی بر روستانشینی فزونی گرفت. در سال ۲۰۰۷، ۳.۳۷میلیارد نفر در شهر و ۳.۳۷میلیارد نفر در روستا زندگی می‌‌‌کردند. در سال ۲۰۲۳ این رقم برای شهرها ۴.۶۱میلیارد نفر و برای روستاها ۳.۴۵میلیارد نفر شد. در واقع در این سال، ۵۷‌درصد جمعیت کره‌زمین در شهرها زندگی می‌‌‌کردند. این عدد اهمیت رسیدگی به مساله پایداری در شهرها را مشخص می‌کند.

شهرهای پایدار به‌عنوان الگوهای نوین در برنامه‌‌‌ریزی شهری و مدیریت منابع شناخته می‌‌‌شوند که هدف اصلی آنها ایجاد محیطی زندگی‌‌‌پذیر، اقتصادی، اجتماعی و زیست‌‌‌محیطی برای ساکنان است. با توجه به چالش‌‌‌های فراوانی مانند تغییرات اقلیمی، افزایش جمعیت و نابرابری‌‌‌های اجتماعی، ضرورت طراحی و توسعه شهرهایی که بتوانند به نیازهای حال و آینده پاسخ دهند، بیش از پیش احساس می‌شود.

به دنبال روی کار آمدن دونالد ترامپ در ایالات‌متحده آمریکا یکی از نگرانی‌هایی که در داخل ایران شکل گرفته، بحث تاثیر سیاست‌‌‌های تحریمی ترامپ بر مناسبات تجاری تهران و پکن و خرید نفت ایران توسط چین است. ترامپ تنها دو هفته بعد از شروع کارش در کاخ‌سفید یادداشتی را برای بازگشت کارزار فشار حداکثری بر ایران به امضا رساند و از به صفر رساندن فروش نفت ایران سخن گفت.

با نگاهی تطبیقی به سطح و میزان روابط جمهوری اسلامی ایران با جهان خارج، نمی‌‌‌توان در این گزاره تردید کرد که جمهوری خلق چین «یکی یا شاید مهم‌ترین» شریک خارجی تهران قلمداد می‌شود. به‌طور سنتی، دو موضوع در توسعه روابط دو کشور نقش‌آفرین بوده است. از یک‌سو، «نگاه به شرق» در سیاست خارجی ایران قابل اشاره است؛ سیاستی که طی دهه‌‌‌ها به دلایل مختلف به رویکردی غالب تبدیل شده است. از سوی دیگر، طی دهه‌‌‌های گذشته، تمایل چین به توسعه روابط با جهان خارج نیز در افزایش پیوندهای این کشور با ایران نقش بسزایی داشته است.

براساس اطلاعات منتشرشده از سوی موسسه کپلر، میزان واردات نفت چین از ایران در ماه ژانویه با کاهش ۵۵۰‌هزار بشکه‌‌‌ای نسبت به ماه دسامبر همراه بوده است. اگرچه در سال‌های اخیر، روند کاهش خرید نفت ایران توسط چین در اولین ماه سال میلادی پدیده‌‌‌ای تکراری بوده است، اما برخی تحلیلگران معتقدند این کاهش ممکن است به دلیل آغاز دوره جدید ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ و سیاست‌‌‌های احتمالی او در قبال ایران باشد.

هوش مصنوعی، مانند بسیاری از انقلاب‌‌‌های فناورانه پیش از خود، نوید رشد اقتصادی، افزایش بهره‌‌‌وری و خلق فرصت‌‌‌های جدید را می‌دهد؛ به‌‌‌ویژه که این فناوری برخلاف بسیاری از نوآوری‌‌‌های پیشین، تمامی بخش‌‌‌های اقتصاد و جامعه را تحت‌تاثیر قرار خواهد داد. اما هم‌‌‌زمان با پیشرفت سریع آن، پرسش‌‌‌های بنیادینی درباره نحوه توزیع منافع، نقش بازیگران بزرگ و تاثیر آن بر پویایی‌‌‌های اقتصاد جهانی مطرح شده است. آیا این فناوری به افزایش رفاه عمومی و کاهش نابرابری‌‌‌ها منجر خواهد شد یا صرفا قدرت اقتصادی را در دستان معدودی از شرکت‌های بزرگ متمرکز خواهد کرد؟

این روزها بیش از صلح، در هوا جنگ جریان دارد که نه‌‌‌تنها بازتابی از اهمیت دام‌‌‌های شناخته‌‌‌شده استراتژیک است، بلکه نشان‌‌‌دهنده قدرت در حال رشد تکنوفئودالی است که در حال هل‌دادن ما به درون این تله‌‌‌ها ست.

در حالی که صنعت هوش مصنوعی آمریکا به تکانی اساسی نیاز داشت، انتشار مدل DeepSeek-R۱ در ۲۰ژانویه باعث سقوط شدید قیمت سهام شرکت تراشه‌‌‌سازِ انویدیا و کاهش ارزش بازار چند شرکت فناوری دیگر شد. برخی این رویداد را «لحظه اسپوتنیک» در رقابت چین و آمریکا برای سلطه بر هوش مصنوعی نامیدند.

با توجه به سرعت توسعه هوش مصنوعی، سیاستگذاران و جامعه مدنی باید همین حالا وارد عمل شوند تا اطمینان حاصل کنند که این فناوری عمومیِ جدید در خدمت منافع عمومی قرار می‌گیرد؛ در غیر‌ این‌صورت، انحصارگرانی که از پیش بر ما مسلط شده‌‌‌اند، مدل‌‌‌های تجاری دیجیتالیِ مضر اجتماعی را که در دهه گذشته به کمال رسانده‌‌‌اند، بیش از پیش تقویت خواهند کرد.

نظریه مرد دیوانه، شرح حال آن رهبران سیاسی است که با اتخاد سیاست‌‌‌های غیرمنطقی و رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی، سعی می‌کنند رقبا و رهبران سایر کشورها را بترسانند و در برابر درگیر شدن با آنها، سد ایمنی از ترس در برابر خودشان ایجاد کنند. تا پیش از این، ریچارد نیکسون، جایگاه صدر جدول دیوانه‌‌‌ها را در اختیار داشت. نیکسون در دوران جنگ ویتنام سعی کرد چنان غیر‌قابل پیش‌بینی به نظر برسد که رهبران شوروی و سایر کشورها باور کنند ممکن است از بمب اتمی استفاده کند. مشاور امنیت ملی وقت، هنری کیسینجر، بازوی راست دیوانگی‌‌‌های نیکسون شد تا نشان دهند هر چیزی از ایالات‌متحده برمی‌‌‌آید. بمباران گسترده کامبوج و لائوس، این تصور را تقویت کرد که این تازه اول راه است و احتمالا اقدامات غیر‌قابل پیش‌بینی دیوانه‌‌‌کننده‌‌‌تری از ایالات‌متحده در انتظار است.

با وجود اینکه تحلیلگران پیش ‌‌‌از این شاهد چهارسال ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ بوده‌‌‌اند، اما درباره‌‌ اینکه او در دوره‌‌ دوم ریاست‌جمهوری خود چگونه می‌‌‌خواهد به اکثر کشورها نزدیک شود، اطمینان کمی دارند؛ این دقیقا همان چیزی است که او دوست دارد. ترامپ از اولین بار که در سال ۲۰۱۶ نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری شد، خود را به‌‌‌عنوان یک رهبر غیرقابل‌‌‌پیش‌بینی معرفی کرده و آن را جا انداخته و استدلال کرده است که چنین کاری باعث تقویت سیاست خارجی ایالات‌‌‌متحده می‌شود. ترامپ در جریان اولین کارزار انتخاباتی خود گفت: «ما به‌‌‌عنوان یک کشور باید غیرقابل‌‌‌پیش‌بینی‌‌‌تر باشیم.» در یک مراسم شام در سال ۲۰۱۸، هنگام بحث در مورد مذاکرات با کره‌شمالی، او خود را -البته تا حدی به شوخی- «دیوانه» نامید. ترامپ در جریان مبارزات انتخاباتی خود در سال ۲۰۲۴ در پاسخ به این پرسش که چگونه به محاصره‌‌ تایوان توسط چین پاسخ خواهد داد، گفت: «من مجبور نخواهم بود؛ زیرا [شی جین پینگ] به من احترام می‌‌‌گذارد و می‌‌‌داند که من دیوانه هستم.»

معروف است سرمایه‌‌‌داری زمانی آغاز شد که انسان بر دریا سوار شد. با آغاز و گسترش تجارت دریایی بود که این سوی تا آن سوی جهان به همدیگر متصل شدند و این اتصال برای آنکه ادامه یابد، نیازمند تاسیس نهادهای جدید و گسترش آنها بود؛ امری که به‌تدریج در عرصه مناسبات اقتصادی و سیاسی انقلابی به راه انداخت؛ انقلابی که در آن فئودالیسم به تاریخ پیوست و عصر سرمایه‌‌‌داری آغاز شد. این تغییر بنیادین قدرت‌‌‌های قدیم را از بازی خارج کرد و قدرت‌‌‌های جدیدی را بر جهان مسلط ساخت. یکی از این قدرت‌‌‌های قدیم کشور ما بود.

سیستم‌های گمرکی و لجستیکی نقشی کلیدی در تسهیل یا پیچیدگی فرآیندهای تجاری ایفا می‌کنند. کشورهایی که سیستم‌های لجستیکی و گمرکی کارآمد دارند، قادرند در رقابت‌های تجارت جهانی پیشرو باشند.

در شرایط پیچیده‌ای که اقتصاد ایران زیر فشار تحریم‌های گسترده و رقابت‌های منطقه‌ای قرار گرفته است، فناوری‌های نوین دیگر صرفا یک گزینه نیستند، بلکه به ضرورتی راهبردی برای بقای اقتصاد و ارتباط موثر با بازارهای جهانی تبدیل شده‌اند.

براساس تعریف ارائه‌شده توسط سازمان جهانی گمرک (WCO)، گمرک به خدمات دولتی گفته می‌شود که مسوول اجرای قوانین گمرکی، وصول عوارض و مالیات و اجرای قوانین واردات، صادرات، جابه‌جایی و نگهداری کالاست. در ایران، گمرک تابع وزارت امور اقتصادی و دارایی است.

دونالد ترامپ، رئیس‌‌‌جمهور آمریکا که از دوران مبارزات انتخاباتی بارها در خصوص بحث احیای مذاکرات و توافق با ایران سخن گفته بود و این سیاست را تا دو هفته نیز در دستورکار داشت، از هفته سوم ریاست‌جمهوری‌‌‌اش و همزمان با سفر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل به آمریکا لحن و ادبیاتش در قبال ایران تغییر کرد.

با روی کار آمدن ترامپ و تحولات منطقه، جمهوری اسلامی ایران با شرایط کاملا متفاوتی نسبت به چند ماه گذشته روبه‌رو شده است. به‌نظر می‌رسد عاجل‌ترین موضوع این روزهای ج.ا. تصمیم‌گیری درباره چگونگی و نحوه برخورد با دولت ترامپ است. ایران، برخلاف سال‌های گذشته، در روزهای اخیر از تریبون‌های مختلف اعلام کرده که آماده مذاکره است.

اظهارات دونالد ترامپ، رئیس‌‌‌جمهور آمریکا، درباره امکان مذاکره با جمهوری اسلامی ایران بر سر برنامه هسته‌‌‌ای و همزمان اعلان اعمال فشار حداکثری از مسیر بازگشت تحریم‌‌‌ها و حتی تهدید نظامی و پاسخ مقامات جمهوری اسلامی ایران در نفی هرگونه امکان مذاکره در شرایط کنونی، این پرسش مهم را فراروی تحلیلگران قرار داده است که آیا مسیر مذاکرات احتمالی آمریکا و ایران برای همیشه مسدود شده است یا همچنان می‌‌‌توان به انجام توافق امیدوار بود.

امنیت غذایی تنها به معنای داشتن غذای کافی نیست؛ بلکه این مقوله در مورد اطمینان از این است که آیا همگان می‌‌‌توانند به طور مداوم به وعده‌‌‌های غذایی ایمن و مغذی دسترسی داشته ‌‌‌باشند یا خیر؟ در همین راستا، اقتصاددانان امنیت غذایی را از طریق چهار ستون کلیدی تعریف می‌کنند: موجود بودن، در دسترس بودن، مطلوب بودن و ثبات. به بیان دیگر، صرف تولید غذا کافی نیست؛ مردم باید بتوانند آن را بخرند، آن را به روشی سالم مصرف کنند و به یک عرضه پایدار تکیه کنند. لکن، اختلالاتی مانند بحران‌های اقتصادی، جنگ‌‌‌ها و تغییرات اقلیمی این تعادل ظریف را تهدید می‌کند.

یکی از ‌‌مشکلات پیچیده حل‌نشده جهان در توسعه پایدار این است که چگونه غذای جمعیت جهان را تامین کنیم تا هم به مشکل تغذیه افراد بشر رسیدگی کنیم و هم به مشکلات زمین دامن نزنیم. با وجود آنکه در دهه ۱۹۶۰ و پس از انقلاب سبز احتمال آن می‌‌‌رفت که تولید انواع محصولات « پرمحصول» بتواند مشکل تغذیه را حل کند، اما جمعیت جهان به ۸.۲میلیارد نفر در سال ۲۰۲۴ رسیده و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۵۰ به ۹.۶میلیارد نفر برسد. از این‌رو امنیت غذایی یکی از مسائل مهم توسعه پایدار است که در سطح جهان با تهدیدهای زیادی روبه‌روست.

امنیت غذایی یکی از مسائل حیاتی و پیچیده در جهان است که ترکیبی از عوامل اقتصادی، اجتماعی و محیط‌‌‌زیستی بر آن تاثیر می‌‌‌گذارند. در دهه‌‌‌های اخیر، امنیت غذایی با چالش‌‌‌های متعددی مواجه شده است که از جمله آنها می‌‌‌توان به تغییرات اقلیمی، کاهش منابع آب، رشد سریع جمعیت و بهره‌‌‌برداری بی‌‌‌رویه از منابع طبیعی اشاره کرد. این عوامل سبب شده‌‌‌اند تا تامین غذای پایدار برای تمامی جمعیت جهان به یکی از دغدغه‌‌‌های اصلی کشورهای مختلف تبدیل شود.

با نزدیک شدن به پایان سال، چانه‌‌‌زنی‌‌‌ها در خصوص حداقل دستمزد، مانند سال‌های گذشته، آغاز شده است؛ چانه‌‌‌زنی‌‌‌هایی که هرچه به پایان سال نزدیک‌‌‌تر ‌‌‌شویم، قرار است شدت بیشتری به خود بگیرد. البته ادبیات نظری علم اقتصاد آنچنان استقبال گرمی از مقوله حداقل دستمزد تاکنون از خود نشان نداده است.

این روزها بحث حداقل دستمزد به‌قدری داغ است که احتمال می‌رود پای هر رهگذری را بسوزاند. البته همیشه روزهای پایانی سال این‌گونه می‌گذرد و سیاست مردان سری به خانه کارگری می‌زنند و برای پرداخت دستمزد تعارف‌ها که رد و بدل نمی‌شود!

با وجود اینکه در سال‌های گذشته، جامعه کارگران و حقوق‌بگیران به اندازه سال‌های گذشته کار کرده و زحمت کشیده‌اند، ولی قدرت خرید آنها کاهش چشم‌گیری یافته است. به‌جز سال ۱۴۰۰ که برخی از حقوق‌بگیران مزدی همسان یا بیشتر از تورم دریافت کردند، در سال‌های بعد از ۱۴۰۰ اسب سرکش تورم توان خرید کارگران را به‌شدت کاهش داده است. درست است که تورم پدیده‌ای پولی است که کیفیت زندگی تمام مردم یک کشور را نشانه می‌رود، اما کاهش قدرت خرید برای مزدبگیران بخش خصوصی بسیار محسوس‌تر بوده؛ زیرا این افراد معمولا در مواجهه با تورم کم‌توان‌تر از حقوق‌بگیران بخش دولتی هستند.

بدیهی‌‌‌ترین نماد حکمرانی موفق یا ناموفق چیست؟ چطور می‌‌‌توان فهمید یک نظم اجتماعی به‌درستی کار می‌کند و یک بافت دیگر بیمار و دارای مشکل است؟ پاسخ به این سوال اگرچه سخت است، اما اگر در قالب این‌‌‌جهانی و زمینی به آن نگاه شود، ما را به نقطه درست می‌‌‌رساند.

تعاملات مالی و اقتصادی به‌سرعت در حال گسترش و پیشرفت است. در این وضعیت، اعتبارسنجی به یکی از ارکان کلیدی برای ایجاد اعتماد، شفافیت و کاهش ریسک در معاملات تبدیل شده است.

از دیرباز معیار اصلی برای وجود سلامت در هر معامله‌‌‌ای، اعتماد و وجود شفافیت بین طرفین آن معامله بوده است و پویایی اقتصادی در گرو اعتماد متقابل و انجام معاملات بین اشخاص است. به این منظور شفافیت و تقارن اطلاعاتی در معاملات بین افراد باعث افزایش اعتماد و سلامت معاملات خواهد شد. ب

از سال ۱۳۱۱ که برای اولین بار چک وارد قانون کشور شده تا به امروز، تغییرات حقوقی متعددی را تجربه کرده است. تا پیش از سال ۱۳۹۷، چک تنها بین افرادی که مورد وثوق یکدیگر بودند، مبادله می‌‌‌شد و دریافت چک از افراد ناشناس، بسیار پرریسک بود؛ اما از سال ۱۳۹۷ و با تصویب قانون جدید صدور چک، الزامات جدیدی مانند منع صدور چک جدید در صورت داشتن چک برگشتی رفع سوءاثرنشده، اعتبار نسبی را به چک برگردانده است؛ به‌طوری‌‌‌که امروزه فروشگاه‌‌‌های زیادی، خرید اقساطی به وسیله چک صیادی را پذیرا هستند.

امروزه در دنیا با توجه به فضای رقابتی و چارچوب‌‌‌های قانونی موجود در صنعت بیمه، مدیریت ریسک‌‌‌های مرتبط با این صنعت برای بازیگران آن به‌خصوص برای شرکت‌های بیمه از اهمیت زیادی برخوردار است. همچنین، استراتژی هدفمند بازاریابی و جذب مشتری یکی دیگر از مواردی است که منفعت دوطرفه برای مشتریان و کسب‌وکارهای حوزه بیمه دارد، به گونه‌ای که استراتژی‌های هوشمندانه سبب می‌شود این کسب‌وکارها در فضای رقابتی موجود عملکرد چابک، پایدار و رو به رشدی داشته باشند و از طرف دیگر، مشتریان با محصولات شخصی‌‌‌سازی‌شده، پوشش ریسک بهینه و مطلوب با قیمت عادلانه داشته باشند.

گسترش هوش مصنوعی، اتفاقات بی‌‌‌نظیری را در سراسر دنیا رقم زده است. فناوری‌‌‌های نوین باعث بهبود هماهنگی‌‌‌ نیروها، تخصیص بهینه در مدیریت دانش، شفافیت اطلاعات و کاهش فساد در صنعت می‌شود.