بلومبرگ: کدام تحریم؟ صنعت نفت ایران در حال شکوفایی است

به گزارش اقتصادنیوز، خاویر بلاس ستون نویس بلومبرگ، حوزه انرژی را پوشش می‌دهد. او در یادداشتی برای این رسانه نوشته است: درحالیکه بحث‌ها بر سر میزان خسارت وارد شده به برنامه‌ هسته‌ای ایران ادامه دارد، یک واقعیت روشن است. بخش انرژی پررونق ایران که منبع اصلی درآمد این کشور محسوب می‌شود دست نخورده باقی مانده است.

آمار دروغ نمی گوید

عددها دروغ نمی‌گویند، بر اساس داده‌هایی که اخیرا منتشر شده است تولید نفت ایران در سال ۲۰۲۴ به بالاترین سطح خود در ۴۶ سال اخیر رسیده است.

 اطلاعاتی که در مورد سال ۲۰۲۵ هم وجود دارد نشان می‌دهد که ما امسال هم شاهد افزایش دیگری در تولید نفت در ایران خواهیم بود.

درآمد ایرانی‌ها از فروش نفت رکورد ۴۶ ساله را شکست

تهران به‌دلیل رونق تولید آنچه میعانات گازی و مایعات گاز طبیعی نامیده می‌شود، نفت خام بیشتری نسبت به آنچه معمولاً اعلام می‌شود، پمپاژ می‌کند. هر زمانی که من می‌شنوم یک مقام رسمی آمریکایی درباره تحریم‌های نفتی بر روی ایران حرف می‌زند، نمی‌توانم جلوی خودم را بگیرم و نپرسم دقیقا کدام تحریم‌ها؟

این تحریم‌ ها بیش از پیش فقط روی کاغذ وجود دارند، در حالی که کاخ سفید با آب‌وتاب از سیاستی خیالی به نام فشار حداکثری بر بخش نفت ایران حرف می‌زند، من تنها چیزی که می‌بینم تولید حداکثری نفت است.

دونالد ترامپ در گفتگو با فاکس‌نیوز گفته: ما تحریم‌ها را اعلام کرده‌ایم. او این حرف را طوری می‌گوید که انگار این تحریم‌ها موثر بوده‌اند. او تاکید کرده  اگر آنها صلح‌طلب باشند و به ما نشان دهند که دیگر قصدی برای آسیب زدن نداشته باشند، من تحریم‌ها را لغو خواهم کرد.

ایران به دنبال لغو کامل تحریم هاست اما....

جمهوری اسلامی ایران بدون شک خواهان لغو کامل همه تحریم‌هاست. اما وقتی پای نفت به میان می‌آید، ترامپ نفوذ و اهرم فشار بسیار کمتری در مقایسه با آنچه ادعا می‌کند دارد و تهران هم این موضوع را به خوبی می‌داند. 

داستان چگونگی شکست تحریم‌های نفتی آمریکا توسط ایران به چند دهه پیش بازمی‌گردد،  آمیزه‌ای از واقع‌گرایی سیاسیِ آمریکا، ابتکارعمل ایرانی، و قدرت ژئوپولیتیکی جدید چین.

گاهی این داستان نشان می‌دهد که چگونه واشنگتن چشم خود را بر نقض‌های آشکار بست و ترجیح داد به‌جای آن، قیمت نفت را پایین نگه داشته و تورم را مهار کند و گاهی نیز نشان‌دهنده رشد تهران و پکن در پیچیدگی و پایداری برای دور زدن این تحریم‌هاست.

فارغ از چرایی این موضوع،  نتیجه یکسان است؛ « ایران بیش از آنچه بقیه تصور می‌کردند درآمد نفتی به دست آورده است.»

صنعت نفت ایران هدف تحریم ها

بر اساس گزارش شرکت مشاوره‌ای FGE Energy، درآمد حاصل از صادرات انرژی ایران در سال گذشته به ۷۸ میلیارد دلار رسید که بالاترین رقم در ۱۲ سال گذشته بود؛ این در حالی است که این رقم در سال ۲۰۲۰ یعنی سالی که ایران تحت‌تأثیر همه‌گیری کرونا قرار داشت، تنها ۱۸ میلیارد دلار بود.

صنعت نفت ایران از نوامبر ۱۹۷۹ تا امروز؛ بارها هدف تحریم‌های آمریکا قرار گرفته است. این تحریم‌ها اولین بار از سوی جیمی کارتر در واکنش به بحران گروگان‌گیری ۴۴۴ روزه، اعمال شد. تحریم‌ها در سال ۱۹۸۱ و پس از توافقات الجزایر که به آزادی گروگان‌ها انجامید، کاهش پیدا کردند، اما در سال ۱۹۸۷ توسط رونالد ریگان دوباره اعمال شدند.

در سال ۱۹۹۶ تحریم‌ها علیه صنعت نفت ایران شدت بیشتری گرفتند. این مربوط به زمانی است که بیل کلینتون قانون تحریم‌های ایران-لیبی را امضا کرد، و از سال ۲۰۱۰ به بعد با مجموعه‌ای از اقدامات جدید در دوران ریاست‌جمهوری باراک اوباما، باز هم تشدید شدند.

اما در تمام این مدت، واشنگتن اغلب نشان داد که اولویت اصلی‌اش پایین نگه داشتن قیمت نفت بوده است. برای مثال، وزارت خزانه‌داری آمریکا در سال ۱۹۹۱ به یک بازرگان برجسته نفتی آمریکایی به نام اسکار وایت اجازه داد نفت ایران را خریداری کند؛ آن‌هم پس از آنکه عراق به کویت حمله کرده بود. همچنین تحول صنعت نفت ایران را نباید نادیده گرفت.

با اینکه نفت خام معمولاً تمام توجه‌ها را به خود جلب می‌کند، تهران در ۱۰ سال گذشته بر توسعه بخشی از صنعت نفت خود تمرکز کرده که از نظر تاریخی در واشنگتن کمتر مورد توجه قرار گرفته است. این بخش شامل میعانات گازی و مایعات گاز طبیعی مانند اتان، بوتان و پروپان می‌شود.

انواع نفتی که در ایران تولید می‌شود

 تهران در سال‌های اخیر سهم تولید نفت غیرخام خود را افزایش داده و میعانات گازی و مایعات گاز طبیعی (NGLs) اکنون بیش از ۳۱٪ از کل تولید را تشکیل می‌دهند. ایران ۶۹ درصد نفت‌خام، ۱۶ درصد میعانات گازی و ۱۵ درصد میعانات گاز طبیعی تولید می‌کند. شاید این نوع تولیدات کمتر در معرض دید باشند، اما در مجموع به تولید نفت کشور اضافه می‌شوند و درآمد ارزی قابل توجهی به همراه دارند.

ایران در سال گذشته روزانه حدود ۴.۳ میلیون بشکه نفت خام تولید کرده و در کنار آن حدود ۷۲۵ هزار بشکه در روز از سایر مایعات نفتی  تولید شده، که مجموع تولید را به حدود ۵.۱ میلیون بشکه در روز رسانده است.

این برآورد ماه گذشته توسط مؤسسه انرژی بریتانیا و در قالب بررسی آماری انرژی جهان منتشر شد؛ نشریه‌ای سالانه که به‌عنوان مرجع اصلی داده‌های صنعت انرژی شناخته می‌شود.

تهران از سال ۱۹۷۸ – یک سال پیش از آنکه انقلاب اسلامی به حکومت محمدرضا پهلوی، آخرین شاه ایران، پایان دهد، بیش از ۵ میلیون بشکه در روز تولید نکرده بود.

توسعه ذخایر عظیم میعانات گازی و مایعات گاز طبیعی بدون کمک خارجی کار آسانی نبود. در دهه گذشته، قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء، شرکت بزرگ عمرانی وابسته به سپاه، تأسیسات کلیدی برای فرآوری میعانات و NGLها به محصولات قابل استفاده را ساخته است.

این قمار نتیجه داده است،  وزارت نفت ایران در فروردین اعلام کرد؛  مایعات گاز طبیعی پس از نفت خام و گاز طبیعی، پرسودترین صادرات ایران محسوب می‌شود.

فقط صادرات پروپان در سال گذشته ۳.۶ میلیارد دلار درآمد داشته  و بوتان هم ۲.۲ میلیارد دلار دیگر به درآمدهای ایران اضافه کرده است.

این وزارتخانه افزود: سرمایه‌گذاری در تولید NGL نه‌تنها یک فرصت اقتصادی، بلکه یک ضرورت راهبردی برای افزایش درآمد ارزی است.

پس از تثبیت یک جریان نفتی جدید و رو به رشد، درست زیر چشم واشنگتن، تهران تمرکز خود را به حفظ صادرات نفت خام معطوف کرد.

پکن زنجیره تأمینی تقریباً مصون از تحریم‌ها ایجاد کرد که شامل نفتکش‌ها، انتقال کشتی به کشتی، و استفاده از نهادهایی می‌شود که خارج از سیستم دلاری ایالات متحده فعالیت می‌کنند.

چین خریدار 90 درصد نفت ایران

کمک دیگری هم از سوی دولت بایدن صورت گرفت که بر آنچه تهران و پکن در حال انجامش بودند، چشم بست. کاخ سفید که نگران بالا رفتن قیمت نفت هم‌زمان با اعمال تحریم‌های انرژی علیه روسیه بود، به این نتیجه رسید که برای آسیب زدن به مسکو در پی تهاجم سال ۲۰۲۲ به اوکراین، باید رویکردی بی‌تفاوت و آزاد نسبت به تجارت نفتی چین و ایران در پیش بگیرد.

امروز، چین ۹۰ درصد از نفتی را که ایران صادر می‌کند، می‌خرد.

جنگ ۱۲ روزه میان اسرائیل و ایران که بعدها پای آمریکا را نیز به میان کشید، وضعیت صنعت نفت جمهوری اسلامی ایران را روی زمین تغییر نداده است.

در حملات هوایی محدود، اسرائیل تنها به چند تأسیسات نفتی ایران آسیب رساند که به‌سرعت تعمیر شدند. کاخ سفید به‌طور بی‌سروصدا مداخله کرد تا جنگ به بخش انرژی کشیده نشود و این مداخله در روند بازسازی، به کار تهران خواهد آمد.