اندیشه اقتصادی

فرانک نایت به‌عنوان یک چهره برجسته «مکتب شیکاگو» شناخته می‌شود. این اقتصاددان به واسطه نگارش رساله «ریسک، نااطمینانی و سود» مفهوم عدم قطعیت را وارد مطالعات اقتصادی مدرن کرد و بنیانی نظری برای ایجاد نهادها و سازمان‌ها بنا نهاد. او از مدافعان نظریه‌پردازی در اقتصاد به شمار می‌رفت.

جرمی بنتام، فیلسوف، حقوق‌دان و نظریه‌پرداز اجتماعی قرن هجدهم میلادی از بنیان‌گذاران مکتب فایده‌گرایی بود؛ اندیشه‌ای که خوشبختی اکثریت را ملاک نهایی اخلاق و سیاست می‌دانست. او در ابتدا با نگارش کتاب «در دفاع از ربا» در قامت یک طرفدار پرشور آزادی اقتصادی ظاهر شد؛ اما با پیگیری فایده‌گرایی فلسفی تا آن‌جایی پیش رفت که مبدع ایده «پان‌اپتیکون» شد؛ جامعه‌ای استبدادی بناشده بر فایده‌گرایی بنتامی که همه شئون زندگی افراد، ‌از خواب و خوراک تا فعالیت‌های اقتصادی، توسط مصلح اجتماعی تعیین می‌شد و مورد…

دنیای اقتصاد: کتاب «گفتارهایی در معرفت‌شناسی علم اقتصاد» نوشته موسی غنی‌نژاد راهی بازار نشر شد. این کتاب در ۴ گفتار تدوین شده که عبارتند از «مبانی معرفتی علم اقتصاد»، «معرفت‌شناسی و روش‌شناسی مارکسیستی»، «مبانی معرفت‌شناسی اندیشه اقتصادی کینز» و «هایک و رویکرد معرفت‌شناختی برای توضیح نظم بازار».

در سال ۲۰۲۴ آتشفشان‌ها فعال شدند، آتش‌سوزی‌های بسیار در نقاط مختلف جهان شکل گرفتند و بازی‌های المپیک هم در پاریس برگزار شد. این سالِ پر از اتفاق و حادثه به پایان رسید و اکنون می‌توانیم از نگاه لنز عکاسان خبری این سال میلادی را مرور کنیم. اینجا عکس‌هایی را می‌بینید که از میان عکس‌های منتخب خبرگزاری سی‌ان‌ان برای سال ۲۰۲۴ انتخاب شده‌اند.

راجر بکهاوس، استاد بازنشسته اقتصاد در دانشگاه بیرمنگام است که پژوهش‌های اخیر او درباره تاریخ اندیشه اقتصادی با تمرکز بر اقتصاد کلان قرن بیستم بوده است. از دیگر علایق پژوهشی او می‌توان به تاریخ اقتصاد رفاه، رابطه بین اقتصاد و سایر علوم اجتماعی، اقتصاد کاربردی، تاریخ اقتصاد کلان تجربی، تاریخ اقتصاد کلان عدم تعادل، جان مینارد کینز و انقلاب کینزی، پل ساموئلسون، تاریخ ایده‌ها درباره رکود بلندمدت و تاریخ علوم اجتماعی از سال۱۹۴۵ تاکنون اشاره کرد. او طی ۸سال گذشته روی زندگی‌نامه فکری پل ساموئلسون کار…

۲۰۲۴ پیامی امیدوارکننده‌تر دارد. از منظر اکونومیست، تاب‌آوری دموکراسی‌های سرمایه داری، از جمله آمریکا در این سال تایید شد. و در عین حال، برخی نقاط ضعف حکومت‌های استبدادی، از جمله چین آشکارتر شد.

دنیای‌اقتصاد-امیررضا انگجی: پارادایم مسلط در اقتصاد اندیشه اقتصادی ارتدوکس است. این اندیشه با وجود چالش‌های فکری و تجربی متعدد، همچنان در تدریس در دانشگاه‌ها غالب است. یک اندیشه رقیب برای رویکرد اقتصاد ارتدوکس، اقتصاد هترودوکس است که از سه گروه رویکرد نظری تشکیل شده است که به هترودوکسی چپ، مکتب نئو اتریش و هترودوکسی جدید شناخته می‌شود.

روح‌‌اله حاتمی: رابرت ال.هیلبرونر اقتصاددان و تاریخ‌نگار اندیشه اقتصادی آمریکایی بود. هیلبرونر حدود۲۰۰ کتاب نوشت که از آن میان «فیلسوفان دنیوی: زندگی، زمانه و اندیشه‌های اندیشمندان اقتصادی بزرگ (۱۹۵۳) » شهرت یافته است؛ او در این کتاب به اقتصاددانان برجسته‌ای چون آدام اسمیت، کارل مارکس و جان کینز پرداخته است.

ابوالحسن بنی‌صدر، از طیف مصدقی‌هایی بود که بعد از کودتای ۲۸ مرداد، به اروپا مهاجرت کردند و بعد از انقلاب، در دولت موقت به وزارت اقتصاد و دارایی رسید. او که مدعی نظریه‌پردازی اقتصادی بود، سوسیالیستی بود که اندیشه‌های اقتصادی دولت‌مدارش را رنگ و لعاب اسلامی بخشیده بود و همین نظریات تا بن دندان چپ، بنیان بسیاری از قوانین اساسی جمهوری اسلامی شد. اما بنی‌صدر در دولت بازرگان چه می‌کرد و آیا حضور او در دولت موقت، به معنای هم‌فکری او و مهندس بازرگان در اقتصاد و سیاست بود؟ آیا می‌توان بازرگان را لیبرال…

متاسفانه واقعیتی که وجود دارد، این است که عموم کسانی که اقتصاد نخوانده‌اند نمی‌توانند تعامل خوبی با اقتصاددانان داشته باشند و قادر به پذیرفتن صحبت‌های آنان نیستند. از طرفی بسیاری از اقتصاددانان نیز از آنجا که غالبا با مدل‌سازی و ریاضیات سر و کار دارند، نظرات صاحب‌نظران دیگر رشته‌ها را به آسانی قبول نمی‌کنند. اقتصاددانان گاهی سوالاتی را مطرح می‌کنند یا درخصوص برخی مسائل چنان با تردید نگاه می‌کنند که نمی‌توان در دیگر افراد این قضیه را مشاهده کرد. اما کاپیتالیسم یا سرمایه‌داری موضوعی نبوده که…

اشاره: دکتر موسی غنی‌نژاد در کتاب «اقتصاد و دولت در ایران» تلاش کرده است که ریشه‌ها و علل تداوم اقتصاد دولتی در ایران را واکاوی و تشریح کند. در اینجا بخش‌هایی از فصل دوم این کتاب را می‌خوانید که به اندیشه‌های اقتصادی در مجلس اول پرداخته و به این نتیجه رسیده است که گرایش کلی مجلس اول مشروطه، از نظر فلسفه سیاسی اقتصاد آزاد بوده است.

کتاب«فردگرایی و نظم اقتصادی» مجموعه‌ای از مقالات منتشرشده فردریش فون هایک در نشریات مختلف است که به برخی اندیشه‌های مهم و بدیع اولیه او بر می‌گردد که هایک آنجا مطرح کرده و سپس در برخی کتاب‌های بعدی او بسط داده شده است. نخستین بخش کتاب به موضوع تمایزمیان فردگرایی حقیقی و فردگرایی کاذب اختصاص دارد و هایک در آن به این بحث می‌پردازد که در عصر روشنگری دو نظریه متفاوت فردگرایی مبتنی بر دو نگاه متفاوت فلسفی شکل گرفت. هر دو در درجه اول بر اهمیت فرد تاکید داشتند و به این اعتبار به فردگرایی …

موضوعات اقتصادی از دیرباز و در طول تاریخ بشری مورد بحث و مداقه بوده است اما اندیشه علم مستقل اقتصاد فقط در دوران جدید (شاید از اواسط قرن هجدهم) پایدار شد. پیش از آن اقتصاد عموما به‌صورت بخشی فرعی از حوزه مطالعاتی گسترده‌تری از موضوعات سیاسی، اخلاقی و دینی مورد بحث قرار می‌گرفت.

این کتاب از قدیمی‌ترین داستان و روایت تاریخ بشر آغاز می‌شود که مربوط به یک اسطوره نیمه خدایی و نیمه انسانی به نام گیل‌گمش است. مولف سپس می‌کوشد نشان دهد برای اینکه ما اقتصاددان خوبی باشیم، باید یا ریاضیدان خوب یا فیلسوف خوب یا هر دوی آنها باشیم. استدلال می‌کند که تاکید بیش از حد بر ریاضیات ما را از جنبه‌های انسانی غافل می‌کند و سبب می‌شود الگوهای تعریف شده در اقتصاد، یک الگوی نامتوازن تصنعی باشند که فهم ما را از واقعیت‌هایی که با آنها مواجه هستیم به‌شدت منحرف می‌کند.

بنیان نظری مکتب اتریش که طرح اولیه آن را منگر و بوهم باورک ریختند و میزس و هایک آن را بسط دادند و غنا بخشیدند، به صورت خلاصه این است: نظریه‌هایی که کار یا هزینه تولید را منشا ارزش می‌دانند (آدام اسمیت و دیوید ریکاردو و کارل مارکس)، بی‌اعتبارند. آنچه باعث می‌شود، مردم کالایی را به قیمتی که در بازار یافت می‌شود، خریداری کنند، ترجیحات ذهنی انسان‌هاست که آ‌نان را بر آن می‌دارد چه کالایی را، چه زمانی و با چه قیمتی خریداری کنند. بنابراین باید تولید و داد‌وستد در فضای کاملا آزاد و بدون مداخله عناصر…