اخبار کسب و کار روزنامه شماره ۶۳۱۵

مالیات ارزش افزوده (VAT) که یکی از ارکان اصلی هر نظام مالیاتی محسوب می‌‌‌شود، با هدف دریافت سهم دولت از مصرف نهایی کالا و خدمات طراحی شده و به شفافیت اقتصادی و تامین درآمدهای پایدار کمک می‌‌‌کند؛ در این میان، مناطق آزاد تجاری-صنعتی که با هدف جذب سرمایه‌‌‌گذاری و توسعه اقتصادی ایجاد شده‌‌‌اند، تاکنون از معافیت‌‌‌های گسترده مالیاتی، از جمله در حوزه مالیات ارزش افزوده، بهره‌‌‌مند بوده‌‌‌اند.

دنیای‌اقتصاد: نقش مالیات در توسعه اقتصادی کشورها انکارناپذیر است. سازمان‌های مالیاتی نه‌‌تنها وظیفه جمع‌‌آوری درآمد برای دولت را برعهده دارند، بلکه می‌توانند نقش کلیدی در جهت‌‌دهی به فعالیت‌‌های اقتصادی، بازتوزیع عادلانه ثروت و تحقق عدالت اجتماعی ایفا کنند. سازمان امور مالیاتی ایران نیز در سال‌های اخیر، تلاش کرده از یک نهاد سنتی مالیات‌‌ستان به نهادی هوشمند و موثر در تنظیم اقتصاد تبدیل شود. این گزارش به بررسی عملکرد، چالش‌‌ها و چشم‌‌اندازهای این تحول می‌‌پردازد.

در سال‌های اخیر، نظام مالی ایران شاهد تحولی جدی در نحوه تامین منابع مالی خود بوده است. تمرکز فزاینده دولت بر منابع درآمدی غیرنفتی، به‌‌‌ویژه مالیات، نشانه‌‌‌ای از این تغییر رویکرد ساختاری است. در این میان، سازمان امور مالیاتی کشور به‌‌‌عنوان نهاد مجری و ناظر در حوزه مالیات، نقشی کلیدی در پیشبرد این تحول ایفا کرده است. تحلیل چرایی این تمرکز، بدون بررسی شرایط اقتصادی کلان کشور، ساختار بودجه‌‌‌ای دولت و تحولات فناوری و حکمرانی مالیاتی، ناقص خواهد بود. در این متن تلاش می‌شود به‌‌‌صورت جامع، دلایل تمرکز دولت بر مالیات، دستاوردهای این مسیر و الزامات آینده بررسی شود.

سازمان امور مالیاتی کشور از آغاز بهره‏‏‏‌برداری رسمی و عمومی سامانه دفاتر تجاری الکترونیکی از ۲۶ خردادماه سال‌جاری خبر داد. بر اساس اعلام سازمان امور مالیاتی کشور، در راستای اجرای بند «ج» ماده (۴) قانون برنامه هفتم پیشرفت و بند «ج» ماده (۶۷) قانون برنامه ششم توسعه کشور، و در ادامه برنامه تحول دیجیتال نظام مالیاتی کشور، با هدف ارتقای شفافیت و کاهش هزینه‏‏‏‌ها، بهره‏‏‏‌برداری رسمی و عمومی از سامانه دفاتر تجاری الکترونیکی از تاریخ ۲۶ خرداد ۱۴۰۴ آغاز می‌شود. بر اساس اعلام سازمان امور مالیاتی کشور، اطلاعات بارگذاری‏‏‏‌شده در دوره استفاده آموزشی از سامانه (از ابتدای اردیبهشت ۱۴۰۴) حذف خواهد شد و مؤدیان باید اطلاعات دفاتر تجاری خود را بر اساس «راهنمای سامانه دفاتر تجاری الکترونیکی» ثبت کنند. گفتنی است در حال حاضر امکان ویرایش فایل‏‏‏‌های بارگذاری‏‏‏‌شده در سامانه فراهم شده است و مؤدیان می‌توانند از طریق نشانی اینترنتی my.tax.gov.ir و انتخاب گزینه «سامانه دفاتر تجاری الکترونیکی» وارد سامانه شوند. در صورت ضرورت اطلاع‏‏‏‌رسانی‏‏‏‌، مراتب از طریق درگاه ملی خدمات الکترونیک سازمان امور مالیاتی کشور اعلام خواهد شد.

رئیس سازمان امور مالیاتی تمدید زمان تسلیم اظهارنامه مالیاتی سال ۱۴۰۳ صاحبان مشاغل را تا پایان مرداد امسال ابلاغ کرد. سید محمدهادی سبحانیان معاون وزیر اقتصاد و رئیس کل سازمان امور مالیاتی طی بخشنامه‏‏‏‌ای به ادارات کل امور مالیاتی، تمدید مدت زمان ارائه اظهارنامه‏‏‏‌های مالیاتی سال ۱۴۰۳ صاحبان مشاغل تا پایان مرداد امسال را ابلاغ کرد. بر اساس ابلاغیه سازمان امور مالیاتی، صاحبان مشاغل می‌توانند اظهارنامه و مالیات متعلقه آن مربوط به سال گذشته را تا پایان مرداد امسال تسلیم کنند.

وزیر پیشنهادی اقتصاد، سید علی مدنی‏‏‏‌زاده، در برنامه «رشد عدالت‏‏‏‌محور» اصلاح ساختار نظام مالیاتی را با هدف تبدیل مالیات به منبع اصلی بودجه جاری، ارتقای عدالت مالیاتی، مقابله با فرار مالیاتی و هوشمندسازی نظام مالیاتی در دستور کار قرار داده است. این برنامه با تکیه بر قوانین موجود و برنامه هفتم توسعه، چهار هدف اصلی را دنبال می‌کند: افزایش نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی به ۱۰ درصد، پوشش ۸۰‌درصد هزینه‏‏‏‌های جاری از محل مالیات، کاهش نابرابری درآمدی و حرکت به سمت نظام مالیاتی هوشمند. راهبردهای اصلی این برنامه شامل دیجیتالی‏‏‏‌سازی، استقرار سامانه مؤدیان، هدفمندسازی معافیت‏‏‏‌ها، ارتقای تمکین مالیاتی، اصلاح فرآیندهای دادرسی و استرداد مالیات و مقابله نظام‏‏‏‌مند با فرار مالیاتی است. همچنین، پیشنهاد اصلاحات قانونی مانند اجرای مالیات بر مجموع درآمد، افزایش مالیات بر ثروت و بازنگری معافیت‏‏‏‌ها برای حمایت از مناطق محروم نیز مطرح شده است. این برنامه در تلاش است تا مالیات را به ابزار موثر عدالت و توسعه اقتصادی تبدیل کند.

سازمان امور مالیاتی با اجرای نظام هوشمند مبتنی بر داده‏‏‏‌های یکپارچه، تحول اساسی در وصول مالیات ایجاد کرده است. این سیستم جدید که از فناوری‏‏‏‌های پیشرفته تحلیل داده بهره می‏‏‏‌برد، توانسته در مرحله نخست ۵۲‌درصد رشد درآمدی محقق کند و فرار مالیاتی را به طور چشمگیری کاهش دهد. مهم‌ترین ویژگی این تحول، برخورد یکسان با تمام مؤدیان و حذف معافیت‏‏‏‌های غیرضرور است که به ایجاد عدالت مالیاتی منجر شده است. پیش‌بینی می‌شود با تکمیل این سیستم و یکپارچه‏‏‏‌سازی آن با سامانه‏‏‏‌های بانکی و اجرایی، درآمدهای مالیاتی به صورت پایدار افزایش یابد و فضای کسب و کار شفاف‏‏‏‌تری ایجاد شود. این تحول که مطابق با استانداردهای جهانی طراحی شده، ایران را در زمره کشورهای پیشرو در حوزه مالیات‏‏‏‌ستانی هوشمند قرار خواهد داد.