خاموشی کسب و کارها در دو سناریو بررسی شد
ناترازی متولی ندارد؟
از منظر مدیران این بخش نیز دو سناریو پیش‌‌روی کشور در بخش برق گویای تداوم ناترازی است. سناریو بدبینانه به ما می‌‌گوید ناترازی در تابستان پیش‌‌رو حادتر شده و شکاف بین عرضه و تقاضای برق به حدود ۲۳ تا ۲۵هزار مگاوات خواهد رسید. در سناریوی خوش‌بینانه نیز حجم ناترازی در تابستان ۱۰۴ حدود ۱۶هزار مگاوات خواهد بود.
با اینکه هردو سناریو به منزله تداوم وضع موجود است اما سناریوی بدبینانه گویای خاموشی‌‌های بیشتر، زیان‌‌های اقتصادی بالاتر و تنگنای بدتر برای مصرف‌کنندگان در بخش‌‌های خانگی تجاری، صنعتی و کشاورزی است.
بنابراین با توجه به این دو مسیر، حجم خاموشی‌‌ها، نحوه قطع برق صنایع و منازل در کنار ابعاد دیگر ناترازی قابل تفسیر و تحلیل است. این دو سناریو همچنین نشان می‌دهد سیاستگذار پس از تست اولیه مسیرهای غلبه بر ناترازی، از تحقق هدف بزرگ «توسعه تولید برق خورشیدی» جا مانده است. قرار وزیر نیرو با مردم این بود که امسال پایانی بر مساله ناترازی باشد.
ارتقای هدف‌‌گیری وزارت نیرو در بخش تجدیدپذیرها از ۱۷هزار مگاوات به ۳۰هزار مگاوات سبب نشده تا تولید تجدیدپذیرها به مانع ناترازی تبدیل شود و «برق خورشیدی» همچنان دور از دسترس مانده است. جلسات متعدد دولت و اتخاذ سیاست‌‌های مختلف هم نه تنها سبب نشد تا تولید برق از خورشید به اهداف کلان اعلامی برسد که سایر راه‌‌حل‌‌ها را نیز از دور خارج کرد. در واقع با شدت گرفتن رشد مصرف، شکاف میان عرضه و تقاضای برق افزایش یافته و این در حالی است که نه خبری از «اصلاح بازار برق» است و نه تمایلی به «خصوصی‌‌سازی» صنعت برق وجود دارد.
دو راه‌حلی که می‌توانست در صورت جدیت و تدبیر سیاستگذاران، «کنتور هوشمند مصرف» و «موتور محرک تولید» در صنعت برق باشد و این بخش را احیا کند. اما سیاستگذار با فراموش کردن راه‌حل واقعی احیای صنعت سراغ «مدیریت تقاضا» رفته است. سیاستی که از طریق فرهنگ‌‌سازی، نصب کنتور هوشمند، جریمه پرمصرف‌‌ها و... قصد دارد شکاف رو به افزایش این بخش را پوشش دهد.
شماری از مهم‌ترین برنامه‌‌های مدیران برق و نیرو برای مدیریت تقاضا به این شرح است:
با توجه به برنامه‌‌های صورت گرفته برای مقابله با ناترازی، ۳۶ بسته مدیریت مصرف ارائه شد و به استان‌‌های مختلف حق مدیریت تقاضا داده شده است. به گفته کارگزاران انرژی، این برنامه‌ها در مجموعه ۱۴ مگاپروژه قرار می‌گیرد که استان‌‌ها با توجه به نیاز مصرفی خود تعیین می‌کنند که این مقدار برق را در کدام بخش مانند خانگی یا صنعتی مورد استفاده قرار دهند.
با وجود هشدارهای مکرر، دولت هیچ برنامه جامع و موثری برای مدیریت بحران ارائه نکرده است. مصرف ۱۰۰هزار مگاوات ساعت اضافی در سال گذشته، بدون برنامه‌ریزی، ذخایر را تخلیه کرده است. کارگزاران انرژی تاکید دارند که عدم‌سرمایه‌گذاری در فناوری‌‌های داخلی و بهینه‌سازی مصرف، وابستگی به منابع خارجی را به ۱۵۰۰ مگاوات رسانده است. این در حالی است که ۴۰درصد نیروگاه‌‌ها فرسوده‌‌اند و هیچ برنامه‌‌ای برای نوسازی آنها وجود ندارد. طرح تغییر ساعت رسمی کشور که می‌توانست مصرف برق را تا ۵درصد کاهش دهد، در دستور کار وزارت نیرو قرار گرفته است. پیشنهاد فرهنگ‌‌سازی دما با ایجاد کمپین ۲۵ درجه ظاهرا قادر است ۱۰هزار مگاوات از بار شبکه را کم کند، و هم‌‌اکنون توسط واحدهای زیرمجموعه وزارت نیرو در دست اجراست.
گرمای زودهنگام نه تنها تولید برق را مختل کرده است، بلکه با خشک شدن منابع آبی، کشاورزی را نیز مختل کرده است. گرمایش زودهنگام، که دما را در خوزستان از ۲۸ درجه به ۴۸ درجه رسانده، مصرف برق را ۲۰درصد افزایش داده و فشار بر منابع آبی را تشدید کرده است. ناترازی مصرف برق و انرژی در کشور به وضوح لمس می‌شود. این در حالی است که سه استان خراسان جنوبی، خراسان شمالی و چهارمحال و بختیاری روی هم کمتر از‌هزار مگاوات برق مصرف می‌کنند.
کشف ماینرها و نصب کنتور هوشمند که هم اکنون به ۵ میلیون کنتور رسیده دیگر موردی است که تلاش دارد الگوی مصرف مردم را تغییر دهد.
به نظر می‌رسد با وجود اهمیت بالای مدیریت تقاضا اما فراموشی راه‌حل اصلی غلبه بر خاموشی گویای عزم غیرجدی متولیان برای رفع ناترازی است. موضوعی که گرچه اثر عمیقی بر همه کسب و کارها در انواع تجاری، صنفی، تولیدی و... دارد اما فعلا قرار است نقشی بارز در اقتصاد ایران داشته باشد.
