مسیریابی سرمایه‌گذاری جذاب
در بازارهای بین‌المللی، سرمایه‌گذاری در طلا نقش کلیدی در تنوع و کاهش ریسک سبد دارایی ایفا می‌کند. بانک‌های مرکزی، صندوق‌های پوشش ریسک و سرمایه‌گذاران خرد، همگی بخشی از منابع خود را به طلا اختصاص می‌دهند تا در برابر کاهش ارزش ارزها یا سقوط بازارهای مالی مصون بمانند. افزون بر این، طلا در دوره‌‌‌های افزایش تورم یا کاهش نرخ بهره اغلب نرخ بازده بهتری نسبت به سایر دارایی‌‌‌ها از خود نشان می‌دهد.
در ایران، جذابیت سرمایه‌گذاری در طلا دلایل خاص خود را دارد. بی‌‌‌ثباتی‌‌‌های اقتصادی، نوسانات شدید نرخ ارز، تحریم‌‌‌های بین‌المللی و تورم مزمن، باعث شده تا بسیاری از مردم برای حفظ قدرت خرید خود به خرید طلا و سکه روی آورند. علاوه بر این، طلا در فرهنگ اقتصادی ایران نه تنها به عنوان یک ابزار مالی، بلکه به عنوان یک پشتوانه سنتی برای خانواده‌‌‌ها شناخته می‌شود. همین ترکیب عوامل اقتصادی و فرهنگی، طلا را به یکی از پرطرفدارترین گزینه‌‌‌های سرمایه‌گذاری در کشور تبدیل کرده است.
بازدهی و ریسک طلا
یکی از دلایل محبوبیت سرمایه‌گذاری در بازار طلا نسبت به سایر بازار‌‌‌ها، بازدهی بالای این بازار در سال‌های اخیر است. با مقایسه روند قیمت سکه تمام بهار آزادی، قیمت دلار آمریکا و شاخص کل بورس، از ابتدای سال ۱۳۹۰ تا اردیبهشت ۱۴۰۴، رشد ۱۷۰ برابری قیمت سکه مشاهده می‌شود. در حالی که در همین بازه زمانی قیمت دلار ۷۵ برابر و شاخص کل بورس ۱۲۲ برابر شده است.
به طور کلی، نمودار ۱ نشان می‌دهد که برای مثال اگر فردی در سال ۱۳۹۰، یک میلیون تومان در بازار سکه سرمایه‌گذاری می‌‌‌کرد، اکنون سرمایه او به ۱۷۰ میلیون تومان می‌‌‌رسید. در حالی که این میزان سودآوری برای بازارهای دیگر به طور چشمگیری کمتر بوده است.
این یعنی در این دوره، طلا بازدهی بالاتری نسبت به بورس داشته، آن هم در حالی که ریسک‌‌‌های ساختاری و پیچیدگی تحلیل در بازار طلا به‌‌‌مراتب کمتر است.
از سوی دیگر، در بورس سرمایه‌گذار باید با دانش مالی، تحلیل بنیادی یا تکنیکال وارد شود و ریسک‌‌‌هایی مثل توقف نماد، دخالت‌‌‌های دولتی، یا تغییر ناگهانی مقررات را نیز تحمل کند. در مقابل، سرمایه‌گذاری در طلا بیشتر حالت محافظتی و حفظ ارزش دارایی دارد و برای عموم مردم ملموس‌‌‌تر و در دسترس‌‌‌تر است.
در نمودار ۲ نیز، نسبت بازدهی به ریسک سه بازار طلا، بورس و دلار بررسی شده و مشاهده می‌شود که نسبت بازدهی به ریسک طلا بیش از دو بازار دیگر است. درنتیجه، با سرمایه‌گذاری در این بازار نه‌‌‌تنها بازدهی بیشتری عاید سرمایه‌گذار خواهد شد بلکه ریسک کمتری را متحمل می‌شود.
بنابراین، در شرایط اقتصادی پرتورم و پرریسک ایران، طلا یک انتخاب موفق برای حفظ و حتی افزایش ارزش دارایی محسوب می‌شود.
چشم‌‌‌انداز
قیمت طلا در ایران علاوه بر این‌‌‌که از تحولات بازار جهانی تاثیر می‌گیرد، تابعی از فضای سیاسی و اقتصادی کشور و نوسانات بازار ارز است. در مقطع کنونی و در بازه کوتاه‌‌‌مدت، اصلی‌‌‌ترین متغیر تعیین‌‌‌کننده چشم‌‌‌انداز طلا در ایران، مساله توافق یا عدم‌توافق با آمریکاست. اگر توافقی حاصل شود و محدودیت‌های ارزی ایران کاهش یابد، نرخ دلار می‌تواند تا حدودی کاهش یابد که همین موضوع فشار کاهشی بر قیمت طلا و سکه وارد خواهد کرد. در چنین سناریویی، ممکن است قیمت طلا حداقل برای مدت کوتاهی کاهش اندکی تجربه کند.
در مقابل، اگر مذاکرات به شکست منجر شود یا تنش‌‌‌ها میان ایران و غرب افزایش پیدا کند، انتظار می‌رود نرخ ارز در بازار آزاد مجددا صعودی و فضای تورمی تشدید شود. در چنین شرایطی، سرمایه‌گذاران خرد و خانوارها مجددا به بازار طلا هجوم می‌‌‌آورند که می‌تواند باعث رشد دوباره قیمت طلا و سکه شود، به طوری که از میزان حداکثری قیمت که پیش از مذاکرات به آن رسیده بود، عبور کند.
در افق بلندمدت، طلا در اقتصاد ایران همچنان یکی از گزینه‌‌‌های اصلی سرمایه‌گذاری باقی خواهد ماند؛ به‌‌‌ویژه اگر نرخ تورم بالا، کسری بودجه و ریسک‌‌‌های ساختاری اقتصاد اصلاح نشوند. حتی در صورت توافق‌‌‌های مقطعی، تجربه نشان داده که ثبات حاصل‌‌‌شده در ایران غالبا کوتاه‌‌‌مدت بوده و مجددا نوسانات بازمی‌‌‌گردند. به همین دلیل، طلا در نگاه بسیاری از مردم نه به‌‌‌عنوان یک ابزار سودآور، بلکه به‌‌‌عنوان یک سپر حفاظتی بلندمدت در برابر کاهش ارزش پول ملی شناخته می‌شود.
عامل دیگر تاثیرگذار بر قیمت طلا در کشور، بازار جهانی طلاست. در کوتاه‌‌‌مدت، عوامل متعددی بر قیمت جهانی طلا تاثیرگذار هستند که از میان آنها می‌توان به سیاست‌‌‌های نرخ بهره فدرال رزرو آمریکا، تورم جهانی و تنش‌‌‌های ژئوپلیتیک مانند جنگ‌‌‌های اوکراین، خاورمیانه و مناقشه‌‌‌های شرق آسیا اشاره کرد.
قیمت طلا در سال گذشته بیش از 40درصد افزایش یافته و در آوریل ۲۰۲۵ به رکورد تاریخی 34۰۰ دلار در هر اونس رسیده است. سیاست‌‌‌های تجاری غیرقابل پیش‌بینی دولت ترامپ و نگرانی‌های ژئوپلیتیک، اختلافات تجاری بین آمریکا و چین و سایر تنش‌‌‌های بین‌المللی و نگرانی‌ها درباره تورم مداوم در اقتصادهای بزرگ و همچنین رکود در اقتصادهای بزرگ دنیا باعث شده‌‌‌اند سرمایه‌گذاران به طلا به‌‌‌عنوان پناهگاه امن نگاه کنند.
پیش‌بینی‌‌‌های جدید نشان می‌دهند که قیمت طلا تا پایان سال ۲۰۲۵ به ۳۵۰۰ دلار در هر اونس خواهد رسید و تا اواسط ۲۰۲۶ به ۳۶۰۰ دلار افزایش می‌‌‌یابد.
البته برخی کارشناسان هشدار می‌دهند که افزایش سریع قیمت طلا می‌تواند نشانه‌‌‌ای از حباب بازار باشد. تجربه‌‌‌های گذشته نشان داده‌‌‌اند که پس از دوره‌‌‌های افزایش شدید، قیمت طلا ممکن است به‌‌‌طور قابل‌توجهی کاهش یابد. حتی برخی تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند که قیمت طلا ممکن است در آینده به ۱۸۲۰ دلار در هر اونس کاهش یابد. هرچند بسیاری از کارشناسان نیز بر این باورند که در صورت ادامه نااطمینانی‌‌‌ها، قیمت می‌تواند به ۴۵۰۰ دلار برسد.
رشد قیمت جهانی طلا در بلندمدت به مراتب می‌تواند شدیدتر باشد. از سال ۲۰۲۲، بانک‌های مرکزی کشورهایی مانند چین، روسیه، ترکیه و هند به‌‌‌طور قابل‌توجهی ذخایر طلای خود را افزایش داده‌‌‌اند تا از وابستگی به دلار آمریکا بکاهند. روند «دلارزدایی» از تجارت جهانی و تلاش برای بازتعریف پشتوانه‌‌‌های پولی، احتمالا به جایگاه طلا در سیستم پولی بین‌الملل وزن بیشتری خواهد داد. اگر این روند در دهه آینده تثبیت شود، می‌توان انتظار داشت قیمت جهانی طلا به‌‌‌تدریج به سطوحی بین 4000 تا 6000 دلار در هر اونس نیز برسد.
در برخی تحلیل‌‌‌های اخیر مثل تحلیل JPMorgan پیش‌بینی می‌شود در صورتی که تنها ۰٫۵ درصد از دارایی‌‌‌های سرمایه‌گذاران خارجی در بازارهای آمریکا به بازار طلا سوق پیدا کند، قیمت طلا می‌تواند تا سال ۲۰۲۹ به ۶۰۰۰ دلار در هر اونس برسد، که نسبت به قیمت فعلی حدود ۳۳۰۰ دلار، افزایش ۸۰درصد را نشان می‌دهد.
