دنیای اقتصاد وضعیت اشتغال استان اصفهان در زمستان ۱۴۰۳ را بررسی می کند
تکرار نرخ دورقمی بیکاری
بیکاری پاییزی
طبق داده‌های مرکز آمار در پاییز ۱۴۰۳، نرخ بیکاری اصفهان روند کاهشی داشت و اندکی پایین‌تر از متوسط کشوری قرار گرفت. نرخ بیکاری اصفهان در آخرین گزارش مرکز آمار، به ۷.۱ درصد رسید که ۲.۱ واحد درصد کاهش نسبت به بهار و ۱.۵ واحد درصد کاهش در مقایسه با مدت مشابه سال قبل نشان می‌دهد. نرخ بیکاری کشور را نیز در زمان اعلام‌شده ۷.۲ درصد بود که کاهش ۰.۳ واحد درصدی نسبت به تابستان ۱۴۰۳ و کاهش ۰.۴ واحد درصدی در مقایسه با پاییز سال ۱۴۰۲ داشته است. به‌این‌ترتیب، اصفهان، در کنار هرمزگان و در میان ۳۱ استان کشور، چهاردهمین استان با کمترین نرخ بیکاری محسوب شد.
مرکز آمار، در آخرین گزارش خود از تحولات بازار کار، نرخ بیکاری مردان اصفهان را در پاییز ۱۴۰۳ کاهشی اما بیشتر از متوسط کشوری ثبت کرد. نرخ بیکاری زنان استان نیز روند کاهشی داشت و پایین‌تر از متوسط کشوری ایستاد. نرخ بیکاری مردان اصفهانی در پاییز سال قبل ۶.۱ درصد ثبت شد. این رقم ۱.۴ واحد درصد نسبت به تابستان ۱۴۰۳ و یک واحد درصد در مقایسه با مدت مشابه سال قبلی کاهش نشان می‌دهد. همچنین نرخ بیکاری زنان اصفهان در پاییز ۱۴۰۳ به ۱۱.۹ درصد رسیده؛ این رقم گویای ۴.۴ واحد درصد کاهش نسبت به بهار ۱۴۰۳ و ۳.۹ واحد درصد کاهش در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۴۰۲ است. به‌این‌ترتیب، اصفهان در جایگاه نوزدهمین استان ازنظر نرخ بیکاری مردان و دهمین استان کشور ازنظر نرخ بیکاری زنان محسوب شد.
سهم فارغ‌التحصیلان دانشگاهی از جمعیت بیکاران باسواد در اصفهان حدود ۳۶ درصد و در کل کشور حدود ۴۵ درصد است. بیشتر فارغ‌التحصیلان دانشگاهی بیکار در اصفهان و کشور تا مقطع کارشناسی تحصیل‌کرده‌اند. دارندگان این مدرک، رتبه دوم بیکاران باسواد را در اصفهان در اختیاردارند.
همچنین سهم زنان نیز در این جمعیت، در اصفهان و کل کشور به حدود ۳۳ درصد می‌رسد. کل جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر غیرفعال باسواد در اصفهان در سال گذشته، دو میلیون و ۱۳۵ هزار و ۴ نفر بوده است که از این تعداد، ۵۷۳ هزار و ۶۱ نفر را مردان و یک‌میلیون و ۵۶۱ هزار و ۹۴۲ نفر را زنان تشکیل می‌دهند. افراد حاضر در مقطع تحصیلی «ابتدایی/ سوادآموزی» در صدر این گروه قرار دارند و کمترین تعداد متعلق به گروه «فوق‌لیسانس و بالاتر» هستند. درعین‌حال، سهم زنان از جمعیت غیرفعال باسواد در اصفهان به حدود ۷۳ درصد می‌رسد. آمارها این نسبت را در کل کشور، حدود ۷۲ درصد نشان می‌دهند. همچنین، حدود ۲۴ درصد از این جمعیت نیز فارغ‌التحصیل دانشگاه هستند؛ این نسبت در کل کشور در حدود ۲۱ درصد است.
تا پاییز ۱۴۰۳ بیشترین سهم اشتغال کل، مردان و زنان در بخش‌های مختلف اقتصادی در اصفهان، همچون کل کشور، به ترتیب شامل خدمات، صنعت و کشاورزی بوده است. درعین‌حال، این گزارش نشان می‌دهد که سهم اشتغال «کل شاغلان»، «مردان» و «زنان» اصفهان در بخش کشاورزی، کمتر و در بخش صنعت بیشتر از متوسط کشوری است. از سوی دیگر، سهم حضور «کل شاغلان» و «مردان» این استان در بخش خدمات، پایین‌تر و سهم حضور زنان در این بخش، بالاتر از میانگین کشوری قرار دارد.
آغاز رشد بیکاری
نتایج آخرین طرح آمارگیری نیروی کار نشان می‌دهد که نرخ بیکاری اصفهان در زمستان سال گذشته به ۱۰ درصد رسیده؛ این رقم گویای ۰.۱ واحد درصد افزایش نسبت به پاییز همان سال و ۲.۹ واحد درصد افزایش در مقایسه با زمستان ۱۴۰۲ است. این در حالی است که گزارش مرکز آمار نرخ بیکاری کشور را در زمستان سال گذشته ۷.۸ درصد نشان می‌دهد. این رقم حاکی از افزایش ۰.۶ واحد درصدی نسبت به پاییز و در مقابل، کاهش ۰.۸ واحد درصدی در مقایسه با زمستان سال قبل از آن است. این داده‌ها نشان می‌دهد که نرخ بیکاری در اصفهان روند افزایشی داشته و ۲.۲ واحد درصد بالاتر از میانگین کشوری قرار دارد. اصفهان، هشتمین استان کشور با بیشترین نرخ بیکاری محسوب می‌شود.
کارشناسان، خشک‌سالی و متروکه شدن زمین‌های کشاورزی به‌ویژه در شرق اصفهان، در کنار کاهش رونق گردشگری خارجی و تعداد اندک گردشگران اروپایی را ازجمله دلایل روند افزایشی این شاخص در استان می‌دانند. از سوی دیگر، اصفهان با چالش‌های جدی در زمینه کمبود آب و فرونشست مواجه شده است و ظرفیت بارگذاری بیشتر صنایع و کسب‌وکارهای آب‌بر را ندارد. بر همین اساس، کارشناسان محیط‌زیست تاکید می‌کنند هرگونه ایجاد شغل در این استان باید از بین مشاغلی باشد که به آب و انرژی کمی نیاز دارند.
نرخ مشارکت اقتصادی اصفهان، طی زمستان سال گذشته در مقایسه با پاییز ۱۴۰۳ و فصل مشابه سال قبل از آن، روند کاهشی را تجربه کرده (همچون شاخص کل) و پایین‌تر از متوسط کشوری ایستاده است. این شاخص در زمان یادشده در کشور ۴۰.۱ و در اصفهان ۳۹.۵ درصد گزارش‌شده است. نسبت اشتغال نیز در اصفهان مانند نرخ مشارکت اقتصادی از روند کلی کشور پیروی کرده و طی زمستان ۱۴۰۳، نسبت به پاییز همان سال و مدت مشابه سال قبل از آن، کاهش‌یافته است. نسبت اشتغال در این استان، پایین‌تر از متوسط کشوری قرار دارد. این نرخ در زمان یادشده در کشور ۳۷ درصد و در اصفهان ۳۵.۵ درصد بوده است.
جای خالی سیاست‌گذاری
الفبای بازار کار کشور باید تغییر کند. حوزه خدمات که بیشترین بار اشتغال کشور را بر دوش می‌کشد باید از قوانین کار و تامین اجتماعی تبعیت کند. کرونا نشان داد که در این بخش آزادی عمل زیادی برای انواع قراردادهای عجیب حکم‌فرما است و درعین‌حال که در بیشتر موارد قرارداد و حمایتی وجود ندارد. مشاغل زیرزمینی، بدون حامی و غیررسمی که بیشترین جذب بیکار را داشته‌اند، امروز بیشترین بیکار را دارند.
حالا در دورانی که رکود توام با تورم حکمرانی می‌کند، بیشترین تقاضا بر جذب مشتری متمرکزشده، بازاریاب‌ها، تولیدکنندگان محتوا، حوزه دیجیتال مارکتینگ و نتورکینگ بیشترین آگهی‌های استخدام را به خود اختصاص داده‌اند. حوزه‌هایی که به دلیل عدم‌حمایت کافی از نیروی کار با عدم اقبال بیکاران هم مواجه شده‌اند. حوزه تولید همچنان منفعل و بلاتکلیف است و کشاورزی و دام‌پروری که باید حامی دوران تحریم باشد نفسی برای برآمدن ندارد. بازار کار نه‌تنها نیازمند برنامه‌ریزی جدید است که تنفس مصنوعی هم نیاز دارد. فنی و حرفه‌ای که مسوولیت آموزش نیروی کار را به‌صورت رسمی بر عهده دارد و باید با رصد وضعیت بازار کار طرحی نو دراندازد همچنان بین سنت و مدرنیته دست‌وپا می‌زند. بازار کار در طوفان اقتصادی رهاشده و حوزه‌های برنامه‌ریزی، مدیریت، آموزش، دانشگاه‌ها و فنی و حرفه‌ای مسیر دیگری را در پیش‌گرفته‌اند.
