جامعه توسعه نیافته و تشدید خطر سالمندی
مرجان مشکاتی به مناسبت آغاز «هفته ملی جمعیت»(۲۴ تا ۳۰ اردیبهشت) اشاره کرد و افزود: جمعیت یکی از مولفه‌های مهم قدرت ملی است و اُفت نرخ آن تبعات جدی اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی دارد. وی با بیان‌اینکه شعار امسال «همه برای ایران جوان» انتخاب شده است، افزود: برای هر روز این هفته یک عنوان خاص در نظر گرفته شده است که موضوعاتی همچون کرامت مادری، رسانه‌های دوستدار خانواده، ازدواج آسان و تکریم سالمندان را پوشش می‌دهد.
مشکاتی هشدار داد: طبق پیش‌بینی سازمان ملل، ایران در سال ۱۴۵۰ سالمندترین کشور منطقه خواهد بود و اگر نرخ باروری فعلی(۱.۶۶) به ۱.۴ کاهش یابد، جمعیت کشور در سال ۱۴۸۰ به ۳۱ میلیون نفر می‌رسد. وی تاکید کرد: نرخ مطلوب باروری برای حفظ جمعیت، ۲.۵ فرزند به ازای هر زن است، اما اکنون این شاخص کمتر از سطح جانشینی است و در صورت ادامه این روند، رشد جمعیت در سال ۱۴۰۹ صفر و در سال ۱۴۱۹ منفی خواهد شد و این یعنی تعداد مرگ‌ها از تولدها بیشتر می‌شود.
مشکاتی با اشاره به وضعیت استان گفت: جمعیت سالمند اصفهان ۱۳.۸ درصد است که از میانگین کشوری(حدود ۱۰ درصد) بالاتر بوده و اصفهان را در وضعیت هشدار قرار داده است و شهرستان‌هایی مثل خوانسار نیز جزو مناطق با درصد بالای سالمندی هستند. وی افزود: روند کاهش باروری در کنار افزایش امید به زندگی، کشور را با چالش بزرگی مواجه کرده است و در آینده نزدیک، از هر چهار ایرانی یک نفر سالمند خواهد بود که این به معنای افزایش وابستگی، بار هزینه‌ای نظام سلامت و کاهش نیروی کار مُولد جامعه است.
وی گفت: برخلاف کشورهای توسعه‌یافته مانند ژاپن یا برخی کشورهای اروپایی که در مرحله توسعه‌یافتگی وارد دوران سالمندی شده‌اند، ایران بدون زیرساخت‌های مناسب و توسعه‌یافتگی با این بحران روبه‌روست و این موضوع وضعیت ما را بحرانی‌تر می‌کند. مشکاتی به نقش زیرساخت‌ها در مواجهه با سالمندی اشاره کرد و گفت: در شهرهای «دوستدار سالمند»، خدمات مراقبتی مناسب، نظام سلامت پاسخگو و هماهنگی میان نهادهایی همچون دانشگاه، بهزیستی و شهرداری باید در دستور کار قرار بگیرد.
وی با بیان کاهش مداوم نرخ باروری توضیح داد: در سال ۱۴۰۱ نرخ باروری استان اصفهان ۱.۲۵ بود و در سال ۱۴۰۲ به ۱.۲۶ رسید و این بدان معنی است که فقط یکصدم افزایش جمعیت داشته‌ایم که همچنان فاصله زیادی با سطح جانشینی دارد. مدیر گروه سلامت خانواده و جمعیت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان ادامه داد: برای سال ۱۴۰۳ هنوز اطلاعات نهایی منتشر نشده، اما بر اساس گزارش ثبت احوال، حدود هشت درصد کاهش ولادت در استان رُخ داده است.
مشکاتی گفت: علاوه بر کاهش تولد، با بحران مهاجرت نخبگان نیز مواجهیم و وقتی جوانان و افراد تحصیل‌کرده، کشور را ترک می‌کنند، نه‌تنها سرمایه انسانی از بین می‌رود بلکه میزان ازدواج و فرزندآوری هم کاهش می‌یابد لذا باید برای ماندگاری نخبگان در کشور، سیاستگذاری شود. وی افزود: افزایش مهاجرت و کاهش باروری، دو روند هم‌افزا هستند که آینده کشور را تهدید می‌کنند و باید بدانیم که رشد جمعیت فقط به تولد مربوط نیست و میزان مهاجرت و مرگ و میر نیز در این مولفه مؤثرند.
وی در باره اثربخشی قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت گفت: ما هنوز نمی‌توانیم بگوییم که این قانون کافی بوده یا نه، چون بصورت کامل اجرا نشده و برخی بخش‌های آن مثل تخصیص زمین، خودرو و تسهیلات هنوز بطور کامل عملیاتی نشده است و تا زمانی که قانون بطور کامل اجرا نشود و مطالعه جامعی روی آثارش انجام نگیرد، نمی‌توان قضاوتی دقیقی در باره آن داشت. مشکاتی از اجرای یک مطالعه در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در باره تأثیرگذاری قانون جوانی جمعیت خبر داد و گفت: در این مطالعه از خانواده‌هایی که فرزنددار شده یا نشده‌اند در باره عوامل مؤثر و بازدارنده پرسش می‌شود که نتایج آن می‌تواند مبنایی برای ارزیابی واقعی قانون باشد.
منبع: ایرنا
