رویکرد نظام‌‌‌‌‌‌‌مند به روابط کسب و کار با ذی‌نفعان
برخی شرکت‌های سنتی به جز سودآوری خود به چیز دیگری توجه نمی‌‌‌‌‌‌‌کنند. رویکرد بعدی، توجه به ذی‌نفعان به عنوان عوامل ریسک و بحران احتمالی بود. چنین رویکردی فقط به دنبال حفظ آوازه شرکت و ایجاد وجهه اجتماعی مثبت بود. پس از آن بحث تعامل با ذی‌نفعان و ایجاد توازن بین منافع آنها پدید آمد. اما هر یک از این رویکردها نقص‌‌‌‌‌‌‌های جدی دارند. به عنوان مثال، هنوز تعریف جامع و کاملی از ذی‌نفع ارائه نشده است و به طور کل اغلب بین منافع دو گروه انسانی نیز نمی‌توان تعادل ایجاد کرد.
بهترین راهِ ایجاد برنامه‌‌‌‌‌‌‌ای نظام‌‌‌‌‌‌‌مند برای تعامل و مشارکت‌‌‌‌‌‌‌دهی ذی‌نفعان، تلاش برای درک بهتر آثار فعالیت کسب و کارتان بر دیگران (افراد و جوامع) است. بر اساس چنین درکی می‌توانید اولویت‌‌‌‌‌‌‌های زیست‌‌‌‌‌‌‌محیطی و اجتماعی کسب و کار خود را تعیین کنید، تعهدات اخلاقی ماندگار اتخاذ کنید، از تحمیل هزینه‌‌‌‌‌‌‌هایتان بر جوامع محلی بپرهیزید و روابطی مبتنی بر اعتماد با ذی‌نفعان خود بسازید. درک اثرات فعالیت، پیش‌‌‌‌‌‌‌نیاز هر رویکرد منسجمی به کسب و کار اخلاقی و مسوولیت‌‌‌‌‌‌‌پذیر است. همچنین به دلیل واقعی و عملی بودن این اثرات است که می‌توان آن را بهترین معیار برای تعهدات اخلاقی و اعتمادسازی با ذی‌نفعان دانست.
با این حال، توجه به اثرات کسب و کار، یک فرآیند ابتدایی برای شروع روابط با ذی‌نفعان نیست. از آنجا که هر شرکتی با هر اندازه‌‌‌‌‌‌‌ای بر هزاران و شاید میلیون‌‌‌‌‌‌‌ها نفر اثر می‌‌‌‌‌‌‌گذارد، وسواس برای درک تمامی آثار فعالیت بر جوامع بیرونی می‌تواند به سرعت شما و کارکنان شرکت را سردرگم کند. کار می‌تواند به جایی برسد که متوجه شوید در هر دقیقه از فعالیت کسب‌وکارتان در حال اثرگذاری مثبت یا منفی بر مردمی هستید که حتی آنها را نمی‌‌‌‌‌‌‌شناسید. شاید این حساسیت مانع بزرگی بر سر تصمیم‌گیری سریع و موثر شما هم بشود.
به همین دلیل، در عمل بیشتر شرکت‌ها، برنامه مشارکت ذی‌نفعان خود را مدون، محدود و متمرکز بر موضوعاتی خاص می‌کنند. گاهی نیز یک مکانیزم نظارتی مانند کمیته‌‌‌‌‌‌‌ای خارجی یا هیات مشاوره ذی‌نفعان ایجاد می‌کنند که لازم نباشد به هر جزئیاتی توجه کنند. چنین مدیریت متمرکزی اغلب با یک سوال، دغدغه یا محدوده مکانی خاص شروع می‌شود. یکی از راه‌‌‌‌‌‌‌های عملی‌‌‌‌‌‌‌سازی این رویکرد، تمرکز بر ذی‌نفعانِ متخصص بر یک موضوع اولویت‌‌‌‌‌‌‌دار یا ذی‌نفعانی است که بیش از همه در معرض اثرات فعالیت شما هستند (این اثرات می‌تواند به عنوان مثال، پسماندهای پلاستیکی، مصرف آب، جنگل‌‌‌‌‌‌‌زدایی، رفاه حیوانات و... باشد).
شما نیازمند یک سوال اولویت‌‌‌‌‌‌‌دار هستید که باعث گسترش دامنه و عمق توجهتان به منافع و سرنوشت گروه‌‌‌‌‌‌‌های مختلف ذی‌نفعان شود. چنین سوالی باید تنشی ملایم و یک گره در تصمیم‌گیری‌‌‌‌‌‌‌ها به شما نشان دهد که در حالت عادی به آن توجه نمی‌شود. لازم است که از ابتدا درباره مساله‌ای که قصد پرداختن به آن را دارید، صریح و قاطع باشید.
یکی از مشکلات توجه به اثرات کسب و کارتان بر دیگران، آن است که نمی‌توانید بر گفته‌‌‌‌‌‌‌های آنها تکیه کنید. در بسیاری از مواقع، افراد یا جوامعی که بیش از همه تحت‌تاثیر تصمیمات و فعالیت‌‌‌‌‌‌‌های عملیاتی شما قرار دارند، فاقد تریبون، ظرفیت یا ابزار اثرگذاری بر شما هستند. در بسیاری از مواقع آنها حتی نمی‌توانند وضعیت خود را به گوش شما برسانند. هواداران پایداری و حقوق بشر مشارکت با گروه‌‌‌‌‌‌‌های آسیب‌‌‌‌‌‌‌پذیر را پیشنهاد می‌کنند ولی اغلب درک کاملی از فشارها و ضعف‌‌‌‌‌‌‌های چنین گروه‌‌‌‌‌‌‌هایی را ندارند. به عنوان مثال، هواداران حقوق بشر پیشنهاد می‌کنند که سرمایه‌گذاران باید خود راجع به آثار فعالیت شرکت‌ها بر حقوق اساسی دیگران تحقیق کنند و در این رابطه به گزارش‌‌‌‌‌‌‌های رسمی شرکت قانع نشوند. چنین انتظاری محدودیت‌ها و موانع خاص خود را دارد.
شاید جست‌‌‌‌‌‌‌وجوی کنشگران مدنی و گروه‌‌‌‌‌‌‌های اجتماعی دفاع از حقوق شهروندان تا حدی بتواند شما را نسبت به وضعیت و دیدگاه‌‌‌‌‌‌‌های آنها آشنا کند. اما اقدام موثر در توجه به مسوولیت‌‌‌‌‌‌‌های زیست‌‌‌‌‌‌‌محیطی و اجتماعی فراتر از این سطح می‌رود. زمانی می‌توان روی این اقدامات حساب کرد که از سطح دغدغه و ملاحظات غیررسمی عبور کرده باشند و مکانیزم‌‌‌‌‌‌‌هایی رسمی برای نظارت بر آنها ایجاد شده باشد.
یکی از سیاست‌‌‌‌‌‌‌های موثر در این مسیر، ارائه محصولات و خدمات رایگان پیش از شروع به عرضه آنها در بازار است. به این صورت، می‌توان بازخوردی اولیه از جوامع محلی راجع به پروژه‌‌‌‌‌‌‌ها و سرمایه‌گذاری‌‌‌‌‌‌‌های جدید کسب کرد. شرکت معدن‌کاری آنتوفاگاستا (Antofagasta) برای توسعه پروژه «ساموس چواپا» در شیلی تصمیم گرفت با اطلاع‌‌‌‌‌‌‌رسانی درباره پروژه، پذیرای سرمایه‌گذاران محلی - چه افراد حقیقی و چه نهادهایی مانند شهر‌‌‌‌‌‌‌داری‌‌‌‌‌‌‌ها - باشد. به این صورت، نه‌تنها جوامع محلی هم نفعی مستقیم از محل این پروژه به دست می‌‌‌‌‌‌‌آوردند بلکه پیش از شروع به کار درکی کم و بیش کامل نسبت به آن داشتند. این شرایط تفاوت چشمگیری با وضعیتی داشت که یکباره جوامع محلی در معرض یک پروژه جدید و مشکلات آن برای خود قرار بگیرند.
برگرفته از کتاب: زمین مرتفع / نوشته آلیسون تیلور
