سایه پکن بر سر مسکو

«ایوان نچپورنکو» در گزارشی برای نیویورک‌تایمز نوشت، ایوسکایا گفت: «بسیاری از جوانان می‌خواهند برای تحصیل به چین بروند.» او افزود: «در چین چشم‌اندازهای زیادی وجود دارد. خیلی هیجان‌انگیز است و خیلی سریع در حال توسعه است». در کشوری که تا همین اواخر هر چیز غربی‌ای را می‌پرستید، اتفاق شگفت‌انگیزی افتاده است: چین برای روس‌ها مطلوب و مد روز شده است. ماشین‌های چینی به منظره‌ای رایج در خیابان‌های مسکو تبدیل شده‌اند. نخبگان روس در حال استخدام پرستاران چینی هستند تا فرزندانشان را به یادگیری زودهنگام زبان ماندارین تشویق کنند.

موزه‌ها و مراکز نمایشی پایتخت برای برپایی نمایشگاه‌ها و نمایش‌های چینی سر و صدا می‌کنند.«کریل وی. بابایف»، رئیس موسسه چین و آسیای معاصر در آکادمی علوم روسیه، در ایمیلی به نیویورک تایمز گفت: «سه سال گذشته به روس‌ها اجازه داد تا شرق را در شرایطی کاملا جدید ببینند، نه به‌عنوان جایگزینی عجیب و غریب برای اروپا، بلکه به‌عنوان یک مسیر اصلی برای تجارت، گردشگری و مطالعات.» وی افزود: «مردم روسیه با چنان علاقه‌ای این روند را دنبال می‌کنند که گویی تازه سیاره دیگری را کشف کرده‌اند.»

از زمان حمله روسیه به اوکراین، چین در ملأ عام به بهترین دوست کرملین تبدیل شده است، حتی با وجود اینکه برخی از مقامات روسی سوءظن عمیقی نسبت به نیات پکن دارند. چین حمایت دیپلماتیک ارائه داده و نفت و گاز روسیه را خریداری کرده است. شی جین پینگ در کرملین با ولادیمیر پوتین دیدار کرده است و هر دو به گرمی به دوربین‌ها لبخند می‌زنند. چین همچنین به جایگزینی کالاهای مصرفی غربی که روس‌ها به‌دلیل تحریم‌ها نمی‌توانند بخرند، کمک کرده است. همه اینها به افزایش اشتیاق برای کالاها و فرهنگ چینی در سراسر روسیه دامن زده است.

در مسکو، تعداد کمی از مدارس دولتی که زبان یا دوره‌های چینی ارائه می‌دهند، بیش از حد متقاضی دارند و زبان ماندارین نه تنها در دانشگاه‌های زبان‌شناسی، بلکه در مدارس فنی نیز یک جزء اصلی است. طبق گزارش یک وب‌سایت محبوب کاریابی، در سال‌های اخیر، تعداد موقعیت‌های شغلی که به زبان چینی نیاز دارند، افزایش یافته است. کارگردانان تئاتر چین نمایش‌هایی را بر اساس رمان‌های معاصر چینی در تئاترهای روسیه که زمانی پذیرای هنرمندان برجسته غربی بودند، به روی صحنه می‌برند. در ماه آوریل، یک موزه بزرگ در مسکو میزبان نمایشگاهی از ظروف چینی، سرامیک و سایر آثار باستانی از موزه ملی چین در پکن بود. کتاب‌هایی درباره فرهنگ چینی به‌طور برجسته در کتاب‌فروشی‌ها به نمایش گذاشته می‌شوند.

در اواخر ژانویه، شهرداری مسکو مرکز شهر را برای جشن سال نو تزئین کرد و بخش‌های عابر پیاده را با فانوس‌های قرمز پوشاند و یک پاندای غول‌پیکر را که درخت کریسمس را در کنار میدان سرخ در آغوش گرفته بود، نصب کرد. متروی مسکو روی یک قطار قرمز با تم چینی قرار گرفت و نقشه آن به چینی ترجمه شد. بیلبوردها و تلویزیون دولتی شهر «جمله‌های مورد علاقه» شی را نشان می‌دادند («سوپ خوشمزه با ترکیب مواد مختلف درست می‌شود» یکی از آن جمله‌های مورد علاقه است) و رستوران‌های چینی در شهرهای مختلف روسیه در حال رشد هستند.«والنتین گوگول»، بنیان‌گذار شرکتی که برای اعضای نخبگان روسیه پرستار بچه تهیه می‌کند، گفت که برای پاسخ‌گویی به تقاضای روزافزون برای چینی زبانان تلاش کرده است. او گفت که حقوق اکنون به ۵ هزار دلار در ماه می‌رسد که به‌طور کلی با استانداردهای روسیه بالا است و با این حال، «روند استخدام بسیار سخت بوده است». او گفت که پرستاران انگلیسی زبان بچه هنوز محبوب‌ترین هستند؛ اما پرستاران چینی زبان بچه در رتبه دوم قرار گرفته‌اند. گوگول که شرکتش هنوز «پرستار انگلیسی زبان بچه» نامیده می‌شود، گفت: «مردم اکنون آن را به‌عنوان یک زبان دوم اضافی برای تکمیل انگلیسی می‌بینند.»

خودروهای چینی یکی از نشانه‌های فزاینده قابل مشاهده استقبال از چین توسط روسیه هستند. طبق گزارش «اتواستات»، یک شرکت مشاوره بازار خودرو، خودروهای ساخت چین بازار روسیه را پر کرده‌اند و تنها در سال گذشته بیش از ۹۰۰هزار دستگاه از آنها فروخته شده است. این در حالی است که این رقم در سال۲۰۲۱ حدود ۱۱۵هزار دستگاه بوده است. «سرگی استیلاوین»، مجری رادیوی روسیه و بنیان‌گذار یک وبلاگ خودرویی در یوتیوب، قبلا برای بررسی خودروهای اروپایی به سراسر اروپا سفر می‌کرد. اکنون تقریبا تمام خودروهایی که در وبلاگ او نمایش داده می‌شوند، چینی هستند. او در مورد ترجیحات عمیقا ریشه‌دار در روسیه گفت: «بی‌ام‌و هنوز معتبرتر است. اما من افرادی را می‌شناسم که از پورشه به لی شیانگ، یک برند خودروی چینی که اکنون در خیابان‌های مسکو همه جا دیده می‌شود، روی آورده‌اند.»

درحالی‌که بدون شک اشتیاق بسیار بیشتری برای کالاهای چینی وجود دارد، اما همچنان اشتیاق زیادی برای محصولات غربی وجود دارد که در سال‌های اخیر به‌طور فزاینده‌ای تهیه آنها دشوار شده است. رانندگان تاکسی با خودروهای چینی در مسکو می‌گویند که اگر قیمت یکسان باشد، هنوز ترجیح می‌دهند یک خودروی آلمانی بخرند. ویدئوهایی در رسانه‌های اجتماعی منتشر شده است که به خودروهای چینی طعنه می‌زنند. در یکی از این ویدئوها، یک مرد روسی یک خودروی چینی را به‌عنوان هدیه به همسرش می‌دهد. به محض اینکه وی ماشین شیک را می‌بیند، چهره‌اش در هم می‌رود. او می‌گوید: «امیدوارم شوخی کنی. من یک خودروی چینی سوار نمی‌شوم، این پورشه یا مرسدس نیست.»

برندسازی غربی نیز در سراسر پایتخت روسیه رایج است. یک مجتمع ساختمانی جدید در مسکو، نام‌های الهام‌بخش با تم لندن مانند مجتمع پارک خصوصی نایتسبریج و بلگراویا را دارد، نه نام‌هایی که شانگهای یا پکن را تداعی کنند. حتی یک خوشه تجاری چینی در نزدیکی مسکو گرین‌وود نام دارد. «ابریشم سرخ»، فیلم مشترک روسی-چینی با موضوع مبارزه جاسوسان چینی و روسی با دشمنان ژاپنی، ملی‌گرایان چینی و حامیان بریتانیایی آنها در یک قطار ترانس سیبری در سال۱۹۲۷، با وجود تبلیغات دولتی، یک فاجعه در گیشه بود. تنها یک برند مد چینی، «الاسای» جایگزین بوتیک‌های لوکس غربی شده است که قبلا بر ویترین فروشگاه GUM، فروشگاه بزرگ میدان سرخ تسلط داشتند. «الکساندر گرِک» سردبیر مجله روسی و از علاقه‌مندان به چین با پنج فرزند، گفت که تفاوت‌های نسلی در نحوه نگاه جوانان به چین وجود دارد.

او گفت فرزندان بالای ۱۴سال او هنوز بیشتر غرب‌گرا هستند؛ اما جوان‌ترها اطلاعات کمی در مورد فرهنگ غرب دارند و شیفته آسیا هستند. گرک، ۵۹ساله درحالی‌که در کافه‌ای در مسکو چای سبز می‌نوشید و درباره فرزندان کوچک‌ترش صحبت می‌کرد، گفت: «آنها هیچ چیزی را که در ایالات متحده ساخته شده باشد، نمی‌بینند. هر چیزی که آنها را احاطه کرده است، در چین ساخته شده است.» فرزندان گرک همگی زبان چینی خوانده‌اند. دختر ۱۴ساله او به راحتی به این زبان صحبت می‌کند و تابستان آینده را در چین و در کنار یک خانواده محلی خواهد گذراند «درست مانند بچه‌هایی که قبلا برای تقویت زبان انگلیسی خود به انگلستان می‌رفتند». برای گرک و خانواده‌اش، دلیل این کار ساده است. او با ذکر زمینه‌های فناوری که چین را در آنها رهبر جهان می‌داند، مانند انرژی خورشیدی و هوش مصنوعی گفت: «چین اکنون تنها دوست ماست و در حال تبدیل شدن به کشور برتر جهان است.»

سایر روس‌ها با تردید بیشتری می‌گویند که افزایش علاقه به چین احتمالا یک ازدواج مصلحتی است. «یولیا کوزنتسوا»، متخصص زبان و فرهنگ چینی، گفت که زمانی را به یاد می‌آورد که یادگیری زبان ماندارین عجیب و غریب تلقی می‌شد و چین‌شناسان یک گروه حاشیه‌ای بودند. او گفت که فکر می‌کند تب چین پس از بهبود روابط با غرب پایان خواهد یافت. او می‌افزاید: «در اعماق وجودم هیچ چیز تغییر نکرده است.» کوزنتسوا گفت که برای روس‌ها، چین «یک فرهنگ خارجی است.» او با اشاره به دبی به عنوان یکی از مکان‌هایی که روس‌ها در آن تجمع می‌کنند، گفت: «حتی جهان عرب نیز به ما بسیار نزدیک‌تر است. ما فقط می‌توانیم به اروپا نزدیک باشیم؛ زیرا فرهنگی مشابه یا حتی یکسان ما را متحد می‌کند.»