آرایش جدید دیپلماسی ایران

به گزارش «ایرنا»، عراقچی با بیان اینکه ایران با واژه تسلیم بیگانه است، افزود: حملات مختلفی به نقاط گوناگون صورت گرفت، ترورهایی انجام شد، افراد مهمی را از دست دادیم و تاسیسات مهمی مورد اصابت قرار گرفت. در نهایت، فضای جنگی بسیار سختی ایجاد شد، اما کشور نه شکست خورد و نه تسلیم شد. همان‌طور که مقام معظم رهبری فرمودند، ایران با واژه تسلیم بیگانه است. این واژه در قاموس ادبیات سیاسی و اجتماعی ما جایی ندارد و این حقیقت در این ۱۲ روز به اثبات رسید.

ایستادگی در تاریخ ایران خواهد ماند

وزیر امور خارجه گفت: یک ابرقدرت دارای سلاح هسته‌‌ای و رژیم دارای سلاح هسته‌‌ای و همه‌‌ اروپایی‌‌هایی بسیج شدند و برای شکستن و تسلیم جمهوری اسلامی ایران و مردم به هم کمک کردند تا به یک مبارزه تقریبا ۵۰ ساله علیه سلطه‌‌گری آمریکا پایان دهند اما موفق نشدند. این ایستادگی واقعا جای تبریک دارد، این یک مقطع در تاریخ ایران خواهد ماند به عنوان مقاومت یکپارچه مردم ایران. در این مقطع گروه‌‌های مختلف فکری و سیاسی و قومیت‌‌ها ملاک نبود و همه یکپارچه در دفاع از کشور و مقاومت علیه هجمه صورت‌گرفته،شرکت داشتند و شکست‌ناپذیری ایران و ایرانیان را به دنیا ثابت کردند و مقاومت ما را نشان دادند.

عراقچی در ادامه افزود: یک تجربه بسیار مهم داشتیم. برای اینکه ایران را از حق خود محروم کنند سال‌هاست مقاومت می‌‌کنیم و انواع فشارها و تحریم‌‌ها و فشار حداکثری در دوره اول و دوم اعمال شد. همه تهدیدها و ترفندها را به کار بردند و در این مذاکرات سعی کردند ما را تطمیع کنند و وقتی دیدند نشد به جنگ روی آوردند. برای اینکه مردم ایران را از حق خود محروم کنند از هر ابزاری استفاده کردند.

سیاست ایران برای ورود به مذاکره

وزیر خارجه در ادامه این گفت‌وگوی خبری خاطرنشان کرد: پس از پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری، دوره جدیدی از سیاست فشار حداکثری علیه ایران آغاز شد. همان‌طور که به خاطر دارید، او با امضای یادداشت ریاست جمهوری، دستوراتی برای تشدید فشارها بر ایران صادر کرد و تهدیدهایی را مطرح نمود. ترامپ سپس، با وجود این تهدیدها، درخواست مذاکره داد و نامه‌‌ای در این خصوص نوشت که پیش‌تر درباره آن توضیح داده‌‌ام. این نامه ترکیبی از تهدید و پیشنهاد دیپلماتیک بود. در آن مقطع، ما با یک دوراهی دشوار روبه‌‌رو بودیم که اگر تحت این فشارها به مذاکره تن می‌‌دادیم، مذاکره‌‌ای واقعی شکل نمی‌‌گرفت؛ اما اگر مذاکره را رد می‌‌کردیم، در افکار عمومی متهم به مخالفت با دیپلماسی و راه‌‌حل‌‌های مسالمت‌‌آمیز می‌‌شدیم.

وزیر خارجه اشاره کرد: سیاست اتخاذشده در آن زمان، سیاستی دقیق، حساب‌‌شده و هوشمندانه بود. ما اعلام کردیم که با دیپلماسی و مذاکره مخالف نیستیم، اما در زمینی که طرف مقابل تعریف کرده بازی نمی‌‌کنیم. به‌‌جای مذاکره مستقیم، مذاکره غیرمستقیم را پیشنهاد دادیم و شرایط مذاکره را به نفع خود تغییر دادیم. با این رویکرد، وارد مذاکراتی شدیم که قواعد آن را خودمان تعیین کرده بودیم. نشانه موفقیت این سیاست آن بود که دولت آمریکا حدود دو هفته طول کشید تا پیشنهاد ما برای مذاکره غیرمستقیم را بپذیرد. به عبارت دیگر، دوراهی که آنها قصد داشتند ما را در آن قرار دهند، ما آنها را در آن قرار دادیم و آنها ناچار شدند در چارچوب پیشنهادی ما وارد مذاکره شوند. اگر مسیر مذاکره را امتحان نکرده بودیم، این پرسش مطرح می‌‌شد که چرا مذاکره نکردید؟

وی با تاکید بر اینکه خوشحالیم که این مسیر را طی کردیم، افزود: با جهانیان اتمام حجت کردیم که ایران از هیچ تلاشی برای یافتن راه‌‌حل مسالمت‌‌آمیز فروگذار نکرده است. اگر این مسیر مذاکره را امتحان نکرده بودیم، شاید این پرسش مطرح می‌‌شد که چرا مذاکره نکردید و شاید این اتفاقات رخ نمی‌‌داد. اما اکنون کاملا روشن است که ما دیپلماسی و مذاکره را آزمودیم و این طرف مقابل بود که مسیر مذاکره را به مسیر جنگ تبدیل کرد.

هماهنگی کامل میدان و دیپلماسی

وی با اشاره به اینکه وقتی جنگ شروع شد، سیاست خارجی کشور در راستای همین مقاومت قرار گرفت، گفت: ما هماهنگی کاملی بین میدان و دیپلماسی داشتیم. در همان زمان که نیروهای مسلح ما مشغول دفاع از کشور و واکنش به حملات دشمن بودند تا بازدارندگی نظامی ایجاد و دشمن را مجبور به توقف جنگ کنند، سیاست خارجی نیز در همان جهت، در صحنه بین‌المللی حرکت می‌‌کرد؛ با هدف رساندن صدای حقانیت مردم ایران به مجامع بین‌المللی، کشورهای مختلف، و افکار عمومی جهان.

پیام به اروپایی‌‌ها

وزیر خارجه تاکید کرد: ما از این جهت دست برتر را در همه گفت‌‌وگوهای دیپلماتیک داشتیم. یعنی هیچ وزیر خارجه‌‌ای نبود که من با او صحبت کرده باشم و در نهایت حق را به ما ندهد یا حداقل سکوت نکند. با اروپایی‌‌ها واقعا حرفی برای گفتن نداشتیم. آنها به ما زنگ می‌‌زدند و می‌‌گفتند، جنگ را متوقف کنید و به دیپلماسی بازگردید، و من می‌‌گفتم «یعنی چه؟ ما که وسط دیپلماسی بودیم!» آنها بودند که جنگ را آغاز کردند.

عراقچی افزود: تقریبا از همان روز اول و دوم جنگ، تماس‌‌هایی از کشورهای اروپایی آغاز شد. آنها درخواست داشتند که ما خویشتنداری کنیم و به دیپلماسی بازگردیم. اما ما گفتیم موضع‌‌مان کاملا روشن است؛ ما در میانه دیپلماسی بودیم. یک‌‌سری کشورها بودند که مشخص بود هدف آنها حمایت از رژیم صهیونیستی است و در واقع می‌‌خواستند ما را وادار کنند که از خود دفاع نکنیم. یک‌‌سری کشورهای دیگر هم هستند که در سطح بین‌المللی، به‌‌طور سنتی همیشه بر دیپلماسی اصرار دارند. ما این را حمل بر حسن‌نیت می‌‌کنیم، ولی واقعیت این است که وقتی دو کشور وارد درگیری و جنگ می‌‌شوند، کشورهای دیگر معمولا توصیه به خویشتنداری، توقف جنگ، آتش‌‌بس، و بازگشت به دیپلماسی می‌کنند.

حمایت بی‌‌سابقه‌‌ منطقه از ایران

وی افزود: در مورد ما، این منطق اصلا کارآیی نداشت؛ چون منطق ما روشن بود. ما مشغول مذاکره بودیم و طرف مقابل، یک تهاجم کاملا غیرمنطقی، بدون هیچ دلیل و مشروعیتی را آغاز کرده بود. ما گفتیم این تهاجم باید بدون هیچ پیش‌‌شرطی متوقف شود تا دوباره راه برای دیپلماسی باز شود.

رئیس دستگاه دیپلماسی با تاکید بر اینکه در این دوره، شاهد حمایت بی‌‌سابقه‌‌ای از سوی کشورهای منطقه بودیم که برخلاف رفتارهای گذشته‌‌شان، این بار قاطعانه از جمهوری اسلامی ایران حمایت کردند، خاطرنشان کرد: ۵۷ کشور عضو سازمان همکاری اسلامی در قطعنامه‌‌ای که روز یکشنبه گذشته صادر شد، حملات رژیم صهیونیستی را به شدت محکوم کرده و با عباراتی محکم و بی‌‌نظیر، همبستگی خود را با مردم ایران اعلام نمودند. این قطعنامه، به‌‌ویژه از این جهت قابل‌توجه است که در روز دوم اجلاس وزرای خارجه سازمان همکاری اسلامی، به دلیل حمله آمریکا به ایران، در آخرین لحظه دو بند به آن اضافه شد که صراحتا اقدامات آمریکا را نیز محکوم کرد.

وی ادامه داد: علاوه بر این، شورای همکاری خلیج فارس از همان ابتدا بیانیه‌‌ای در محکومیت این حملات صادر کرد. سازمان‌های منطقه‌‌ای مانند سازمان همکاری شانگهای و بریکس نیز به همین ترتیب عمل کردند. این حمایت‌‌ها نشان‌‌دهنده ورود ما به یک عرصه جهانی برای اثبات حقانیت مردم ایران، مواضع و اصولمان و جلب حمایت بین‌المللی بود. به تعبیر دیپلماتیک، ما موفق شدیم در این «یارگیری» بین‌المللی به دستاوردهای قابل‌توجهی برسیم.

ملاحظه آتش‌بس

وزیر امور خارجه درباره دلایل ملاحظه‌‌ای که در استفاده از واژه آتش‌‌بس وجود داشت، گفت: ما سیاستی داشتیم که به تصویب مراجع تصمیم‌گیر نظام رسیده بود. آن سیاست این بود که اگر دشمن بدون پیش‌‌شرط متوقف شود و حملاتش را متوقف کند، جمهوری اسلامی ایران نیز واکنش‌‌های خود را خاتمه خواهد داد. علت آن هم روشن است، به ما تهاجم شده بود و ما در حال دفاع از خود بودیم. وقتی این تهاجم متوقف شود، دفاع هم طبیعتا تا حدی موضوعیت خود را از دست می‌دهد.

وی ادامه داد: در توییتی هم که منتشر کردم، آمده بود که ما آتش‌‌بس را قبول نداریم؛ چون آتش‌‌بس محصول یک مذاکره است یا نتیجه توافق دو طرف برای توقف عملیات، پس از گفت‌‌وگو و مذاکره است. ما هیچ آتش‌‌بس یا توقف عملیات به‌‌معنای توافق‌‌شده را قبول نداریم. اما اگر رژیم صهیونیستی حملات خود را ادامه ندهد، ما هم قصدی برای ادامه دادن نداریم. یعنی در حقیقت، آنچه ما پذیرفتیم، همین بود. تصمیمات بعدی هم متعاقبا گرفته خواهد شد. رئیس دستگاه دیپلماسی افزود: در آن لحظه، من اخبار را لحظه‌‌به‌‌لحظه دنبال می‌‌کردم و می‌‌دیدم که برخی روایت‌‌ها دارد ساخته می‌شود؛ مثلا اینکه ایران و رژیم صهیونیستی مذاکره کرده‌‌اند، یا هر دو طرف با آمریکا مذاکره کرده‌‌اند، یا اینکه آمریکا میانجی‌گری کرده است. در حالی که هیچ‌‌کدام از این‌ها صحت نداشت. رژیم صهیونیستی از سر استیصال به این نقطه رسید که تهاجم را متوقف کند و ما هم بر اساس ابلاغیه‌‌هایی که وجود داشت، وقتی آنها متوقف کردند، ما نیز ادامه ندادیم.

نقض آتش‌‌بس مساوی با پاسخ قاطع ایران

وی ادامه داد: من این موضوع را در گفت‌‌وگوی تلفنی با یکی از وزرای خارجه اروپایی، پیش از آمدن به اینجا، صراحتا مطرح کردم و گفتم به رژیم صهیونیستی هشدار دهید که ایران لبنان نیست و هرگونه نقض آتش‌‌بس با پاسخی سریع و قاطع مواجه خواهد شد. ما با در نظر گرفتن این تجربیات، موضعی کاملا روشن و قاطع داریم.

دیپلماسی همیشه وجود دارد 

وزیر خارجه با تاکید بر اینکه دیپلماسی اصولا برای جلوگیری از جنگ به کار می‌رود، گفت: من این را عرض می‌‌کنم که دیپلماسی همیشه وجود دارد؛ چه پیش از جنگ برای جلوگیری از آن، چه در طول جنگ برای مدیریت خصومت و چه پس از جنگ برای مدیریت تبعات. دیپلماسی ابزاری است که بشر در هر شرایطی از آن استفاده می‌کند. البته مذاکره، بخشی از دیپلماسی است و لزوما به معنای توافق نیست. گاهی مذاکره برای مدیریت اختلافات، جلوگیری از تشدید مسائل، یا اتمام حجت انجام می‌شود.

مذاکره نه مقدس است و نه مذموم

رئیس دستگاه دیپلماسی با اشاره به اینکه در مذاکرات اخیر، ما مواضع خود را کاملا روشن کردیم و از آن کوتاه نیامدیم، گفت: وقتی آمریکایی‌‌ها به سمت جنگ رفتند، مذاکرات به نوعی اتمام حجت برای ما و مردممان بود. اینکه از این به بعد دیپلماسی چگونه پیدا می‌کند، در حال رایزنی هستیم. دیپلماسی ادامه دارد؛ همین امروز با چند وزیر خارجه گفت‌‌وگو کرده‌‌ام و برای فردا نیز برنامه‌‌های دیگری دارم. رایزنی‌‌های دیپلماتیک، تبادل پیام‌‌ها و گفت‌‌وگوها با کشورهای مختلف ادامه خواهد داشت. اما اینکه آیا به طور مشخص به مذاکره با آمریکا بازگردیم یا نه، موضوعی است که در حال بررسی است و به منافع ملی ما بستگی دارد. عراقچی با اشاره به اینکه مذاکره نه امری مقدس است و نه امری مذموم؛ گفت: بلکه پدیده‌‌ای است که بر اساس محاسبه هزینه و فایده و با توجه به منافع ملی درباره آن تصمیم‌گیری می‌شود. اگر منافع ما اقتضا کند که مجددا وارد شویم، به‌‌هرحال تصمیم گرفته خواهد شد و وارد خواهیم شد.

مذاکرات بر اساس مصلحت مردم ایران

وی ادامه داد: بله، ما یک تجربه بسیار سنگین با آمریکایی‌‌ها داریم؛ اینکه آنها در میانه مذاکره، به خود مذاکره خیانت کردند. این تجربه قطعا در تصمیم‌گیری‌‌های بعدی ما تاثیرگذار خواهد بود. اما آن تصمیم‌گیری، نهایتا بر اساس مصلحت مردم ایران گرفته خواهد شد، نه بر اساس احساسات، و نه بر اساس هیچ ملاحظه سطحی یا زودگذر دیگر. وزیر خارجه در ادامه افزود: اجازه دهید صراحتا بگویم که هیچ‌گونه توافق یا قراری برای ازسرگیری مذاکرات صورت نگرفته است. نه قولی داده شده، نه صحبتی در این باره انجام شده است. اینکه ما در داخل در حال بررسی هستیم که مصلحت مردم ایران چیست، موضوع دیگری است، اما تا این لحظه هیچ برنامه یا موضوعیتی برای مذاکره وجود ندارد و هیچ قراری هم گذاشته نشده است.

پیشنهاد ایران برای دور ششم مذاکرات

وی در پاسخ به این پرسش که در آخرین دور مذاکرات غیرمستقیم با آمریکایی‌‌ها یعنی دور پنجم مذاکرات بین شما و آقای ویتکاف چه مباحثی مطرح شد، گفت: در آن مرحله، آنها پیشنهادی ارائه کردند که با خواسته‌‌های ما فاصله زیادی داشت. این در مذاکرات غیرمعمول نیست؛ معمولا پیشنهادهای اولیه با اختلافاتی همراه است. برای مثال، در مذاکرات برجام نیز نزدیک به دو سال و نیم مذاکره کردیم، چون پیشنهادها رد و بدل می‌‌شد و مورد قبول نبود. در این مورد هم آنها پیشنهادی دادند که بسیاری از بخش‌‌های آن برای ما قابل قبول نبود و ما آن را رد کردیم.

رئیس دستگاه دیپلماسی با اشاره به اینکه برخی از اجزای این پیشنهاد توسط خودشان یا رسانه‌‌ها منتشر شد، گفت: ما به آنها اطلاع دادیم که این پیشنهاد قابل پذیرش نیست و قرار بود در دور بعدی، پیشنهاد متقابل خودمان را ارائه کنیم. این روند در مذاکرات کاملا معمول است؛ یک طرف پیشنهاد می‌دهد و طرف دیگر در جلسه بعدی پیشنهاد خود را ارائه می‌کند.

وی ادامه داد: قرار بود در دور ششم، ما پیشنهاد خودمان را مطرح کنیم. پیشنهادی که آماده کرده بودیم، به نظرمان متعادل و معقول بود و می‌توانست زمینه‌‌ساز تفاهم شود. از ابتدا هم برای آنها روشن کرده بودیم که هر توافق احتمالی باید دو ستون اصلی داشته باشد: تداوم غنی‌‌سازی در ایران و رفع تحریم‌‌ها و گفتیم یک ستون هم می‌تواند اضافه شود؛ تعهد ایران به عدم‌حرکت به سمت سلاح هسته‌‌ای، که با موازین، اصول و اعتقادات ما سازگار است. ما با این سه محور هیچ مشکلی نداریم. اگر توافقی این سه اصل را داشته باشد، به نظر ما قابل مذاکره و دستیابی است. جزئیات، مانند سطح و میزان غنی‌‌سازی یا نحوه رفع تحریم‌‌ها، مانند گذشته قابل مذاکره بود و هست.

عراقچی افزود: پیشنهادی که قرار بود ارائه کنیم، بر همین سه محور استوار بود و معتقد بودیم می‌تواند به تفاهم منجر شود. اما مشخص بود که طرف مقابل با مواضع دیگری وارد شده بود و بر غنی‌‌سازی صفر اصرار داشت. نهایتا وقتی از مذاکرات ناامید شدند، به سمت اقدامات دیگر رفتند و جنگ آغاز شد.

آسیب‌‌های جدی به تاسیسات هسته ای

وزیر خارجه در ادامه این گفت‌وگوی خبری با اشاره به اینکه دو روز است که حملات متوقف شده و هم‌‌اکنون دوستان ما در سازمان انرژی اتمی مشغول بررسی آسیب‌‌ها و صدمات وارده هستند، گفت: این خسارات کم نبوده و آسیب‌‌های جدی به تاسیسات ما وارد شده است. آنها در حال ارزیابی دقیق این خسارات هستند. در عین حال، ما نیز در حال بازنگری سیاست‌‌های خود هستیم تا ببینیم چه مولفه‌‌های جدیدی به وجود آمده و چه موضوعات جدیدی باید مطرح شود. هنوز زود است که قضاوت کنیم آیا امکان مذاکره‌‌ای موفق وجود دارد یا خیر.

تغییرات در دیپلماسی 

وی در پاسخ به این پرسش که شما به‌‌تازگی اشاره کردید که جنگ صهیونیست‌‌ها و آمریکایی‌‌ها علیه ما مسیر دیپلماسی ما را تغییر داده است، در حوزه سیاست خارجی و دیپلماسی، این تغییر به طور مشخص به چه معناست؟ گفت: مسلم است که پس از پشت سر گذاشتن یک جنگ، بسیاری از واقعیت‌‌ها تغییر می‌کند. شرایط پس از جنگ با شرایط پیش از آن متفاوت است و دیپلماسی نیز باید خود را با این واقعیت‌‌های جدید تطبیق دهد. ما اکنون با موقعیتی روبه‌‌رو هستیم که مردم ایران طی ۱۲ روز مقاومتی جانانه از خود نشان دادند. این مقاومت، خود به عاملی غیرقابل‌‌چشم‌‌پوشی تبدیل شده است.

عراقچی با تاکید بر اینکه نمی‌توان به شرایط پیش از این مقاومت بازگشت، گفت: ما اکنون ادعاها و مواضع جدیدی داریم و منطق جدیدی شکل گرفته است. برخی از تاسیسات و امکانات ما تخریب شده‌‌اند که این خود واقعیت جدیدی ایجاد کرده و طلبکاری‌‌های جدیدی به وجود آورده است. بحث جبران خسارات اکنون به موضوعی جدی تبدیل شده است.

وی ادامه داد: هر جنگی تغییراتی را به همراه می‌‌آورد و این تغییرات در دیپلماسی نیز خود را نشان می‌دهند. ما در حال تنظیم دیپلماسی خود هستیم و از این پس، دیپلماسی ما قطعا تغییراتی خواهد داشت، شکل جدیدی به خود خواهد گرفت و آرایش جدیدی پیدا خواهد کرد. در این مدت، شناخت بهتری از کشورها به دست آوردیم؛ برخی همراهی بیشتری داشتند و برخی کمتر. بنابراین، دیپلماسی پس از جنگ با دیپلماسی پیش از جنگ تفاوت‌‌هایی خواهد داشت.

منظور کدام میز و مذاکره است

وزیر امور خارجه گفت: ما در حال مذاکره با آمریکا بودیم که اسرائیل میز را نابود کرد. بعد با اروپا صحبت می‌‌کردیم، آمریکایی‌‌ها نابود کردند. بنابراین، وقتی کسانی می‌‌گویند «برگردیم به میز مذاکره»، باید مشخص کنند منظورشان دقیقا کدام میز است و با چه مشخصاتی. شرایط تغییر کرده، و این طبیعی است. وی ادامه داد: من با سه وزیر خارجه اروپایی و خانم کالاس نماینده اتحادیه اروپا در امور سیاست خارجی دیدار کردم.‌‌ این دیدار روز جمعه گذشته انجام شد. اسم آن مذاکره نبود یعنی مذاکره‌‌ای با هدف رسیدن به یک توافق مشخص نبود، بلکه بیشتر یک گفت‌‌وگو بود.

مسیر رسیدن به ژنو

وی افزود: با توجه به ممنوعیت‌‌های پروازی من هم تصمیم گرفتم رفت‌‌وآمدم زمینی باشد. با افتخار، مسیر زمینی را انتخاب کردم. از مرز که خارج و وارد ترکیه شدیم، یکی از هواپیماهای ما که در استانبول بود استفاده شد. چند هواپیمای مسافری ما، به دلیل بسته شدن فضای هوایی ایران در مسیر برگشت، به‌ناچار در استانبول مانده بودند. یکی از آنها را استفاده کردیم و به ژنو رفتیم. عراقچی خاطرنشان کرد: از ژنو دوباره برگشتیم به استانبول برای شرکت در اجلاس وزرای خارجه کشورهای اسلامی. بعد رفتیم به مسکو، و از مسکو هم آمدیم عشق‌‌آباد. در عشق‌‌آباد پیاده شدیم و مجددا با خودرو به مسیرمان ادامه دادیم.

امریکا عملا اروپا را کنار زده است 

وی ادامه داد: در دوره‌‌ای که ما با آمریکا مذاکره می‌‌کردیم، اروپا عملا از بازی کنار گذاشته شد. این خواست ما نبود بلکه تصمیم آمریکایی‌‌ها بود. صراحتا می‌‌گویم که آمریکایی‌‌ها هیچ علاقه‌‌ای به حضور اروپایی‌‌ها در مذاکرات نداشتند و معتقد بودند که باید به‌‌صورت دوجانبه با ما مذاکره و مسائل را حل کنند. این برای اروپا خوشایند نبود و به نوعی تحقیرشان کرد. این تحقیر نه‌‌تنها در موضوع ایران، بلکه در موضوع اوکراین نیز رخ داد که مستقیما به امنیت اروپا مرتبط است. در آنجا هم اروپا کنار گذاشته شد و مذاکرات بین روسیه، اوکراین و وساطت آمریکا پیش رفت. شاید اروپایی‌‌ها اکنون به دنبال جبران این کنار گذاشته شدن هستند و می‌‌خواهند دوباره وارد صحنه شوند. ما هم مانعی برای گفت‌‌وگو با آنها نمی‌‌بینیم. اگر بتوانند نقش سازنده‌‌ای ایفا کنند، از نظر ما اشکالی ندارد.

بزرگ‌ترین اشتباه اروپا مکانیسم ماشه خواهدبود

وزیر امور خارجه گفت: سه کشور اروپایی هنوز عضو برجام هستند؛ یعنی آمریکا از برجام خارج شده، اما آنها خارج نشده‌‌اند و هنوز در برجام حضور دارند. کشوری که همچنان یکی از اعضای برجام است، نمی‌تواند حرف از «غنی‌‌سازی صفر» بزند، چون غنی‌‌سازی در برجام با‌درصد خاصی یا در قالبی مشخص، پذیرفته شده است و بنابراین، سه کشور اروپایی حق ندارند از غنی‌‌سازی صفر صحبت کنند. پس وقتی وارد مذاکره می‌‌شوند، باید در جناحی قرار بگیرند که اصل غنی‌‌سازی را قبول دارد، چون همچنان عضو برجام هستند. اتفاقا وقتی که اصرار دارند بگویند عضو برجام هستند تا بتوانند از مکانیسم‌‌هایی مثل اسنپ‌‌بک به‌‌موقع استفاده کنند، این خود دلیلی ا‌‌ست که باید پایبند به مفاد برجام هم باشند.

وی ادامه داد: ورود اروپا به این صحنه، این فرصت را برای ما ایجاد می‌کند که اروپایی‌‌ها هم ناگزیرند در جناحی قرار بگیرند که غنی‌‌سازی را به رسمیت می‌‌شناسند. نمی‌‌گویم حضور آنها الزاما یک راهگشای خاص خواهد بود اما جمع‌‌بندی ما این‌‌گونه شد که در شرایط فعلی، گفت‌‌وگو با کشورهای اروپایی برای ما ضرری ندارد، گفت‌‌وگو هم انجام شد. اتفاقا مشخص شد که مفید هم بود. اگر لازم باشد، دور دیگری هم برگزار خواهد شد، به‌‌شرط آنکه بتوانیم مقدمات آن را فراهم کنیم.

وزیر امور خارجه درباره امکان فعال‌‌سازی مکانیسم ماشه از سوی اروپا گفت: آنها این امکان را دارند اما آمریکا چنین امکانی ندارد چون از برجام خارج شده، ولی اروپایی‌‌ها، مثلا انگلستان یا فرانسه، به عنوان اعضای دائم شورای امنیت، این امکان را دارند. در همان جلسه روز جمعه، یکی از بحث‌‌های چالشی ما همین موضوع بود. صراحتا به آنها گفتم که بزرگ‌ترین اشتباه تاریخی اروپا این خواهد بود که از این مکانیسم استفاده کند. چون در این صورت، برای همیشه به نقش خود در موضوع هسته‌‌ای ایران پایان داده است. اگر می‌‌خواهند بخشی از این بازی و این فرآیند مذاکره باشند، باید در آن باقی بمانند. مذاکراتی که احتمال دارد تا قبل از مهر یا اکتبر به نتیجه نرسد.رئیس دستگاه دیپلماسی با اشاره به اینکه اگر اروپا از این ابزار استفاده کند، خود را کاملا خلع سلاح کرده و باید کنار بنشیند، گفت: برای ما هم ممکن است هزینه‌‌هایی داشته باشد، ممکن است ما هم تصمیماتی در این رابطه بگیریم که نمی‌‌خواهم فعلا وارد جزئیات آن شوم. مساله هسته‌‌ای ایران، با فعال شدن اسنپ‌‌بک به‌‌مراتب پیچیده‌‌تر و دشوارتر خواهد شد، همان‌طور که با جنگی که به راه انداختند، موضوع را سخت‌‌تر و پیچیده‌‌تر کردند.

گروسی صادقانه و منصفانه عمل نکرد

وزیر خارجه با اشاره به اینکه طرحی که به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و امروز به تایید شورای نگهبان رسیده و به قانون تبدیل شده است برای ما لازم‌‌الاجراست و تردیدی در اجرای آن وجود ندارد، افزود: دلیل این تصمیم کاملا روشن است؛ گزارش تهیه‌‌شده توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، یا به عبارتی توسط آقای گروسی تهیه شد، زمینه‌‌ساز قطعنامه‌‌ای شد که کشورهای اروپایی در شورای حکام آژانس مطرح کردند. به نظر ما، این گزارش و قطعنامه متعاقب آن، بستری برای تهاجم رژیم صهیونیستی به تاسیسات هسته‌‌ای ایران فراهم کرد. این امر ناشی از آن بود که آقای گروسی در گزارش خود به‌‌صورت صادقانه و منصفانه عمل نکرد. موضوعاتی که به ۲۰ یا ۲۵ سال پیش بازمی‌گردد، مانند سوالاتی درباره چند گرم مواد هسته‌‌ای که آن زمان اعلام شده یا نشده بود، در گزارش برجسته شد. وی با تاکید بر اینکه خود آژانس هم اذعان دارد که این مسائل مربوط به گذشته است، گفت: اما آنها را به‌‌عنوان عدم‌همکاری ایران مطرح کردند. سپس شورای حکام در تصمیمی کاملا سیاسی، این مسائل را به‌‌عنوان عدم‌پایبندی ایران به معاهده منع گسترش سلاح‌‌های هسته‌‌ای (NPT) و تعهدات پادمانی تفسیر کرد و قطعنامه‌‌ای علیه ایران صادر نمود، این اقدامات به‌‌وضوح سیاسی بود و یکی از دلایل اصلی تغییر در رویکرد همکاری ما با آژانس است.

همکاری ما با آژانس شکل جدیدی پیدا خواهد کرد

عراقچی افزود: همچنین، پیش از حمله آمریکا و اجلاس وزرای خارجه سازمان همکاری اسلامی، ٢٣ یا ٢۴ کشور اسلامی، به ابتکار مصر، نامه‌‌ای مشترک امضا کردند و این حملات را صراحتا محکوم نمودند. در اینجا لازم است از وزیر خارجه و دولت مصر برای این ابتکار تشکر کنم. این کشورها حتی منتظر اجلاس وزرای خارجه نماندند و در خود اجلاس نیز بار دیگر این محکومیت را تکرار کردند. وی با تاکید بر اینکه از این پس، رابطه و همکاری ما با آژانس شکل جدیدی پیدا خواهد کرد، گفت: قانون مصوب مجلس تکلیف را روشن کرده است اما راه را کاملا نبسته و تصمیم‌گیری در این خصوص را به تشخیص شورای عالی امنیت ملی واگذار کرده و ملاک قرار داده است. با توجه به تحولات اخیر، لازم است کار حقوقی بیشتری روی این قانون انجام دهیم تا مشخص شود چگونه می‌توانیم روابط خود با آژانس را براساس این قانون تنظیم کنیم.

فعلا بنای پذیرش شخص گروسی را در تهران نداریم

وزیر امور خارجه گفت: مجلس، همکاری با آژانس را در این زمینه ممنوع کرده است. یکی از موارد، قطع بازرسی‌‌ها بوده است که با حمله به تاسیسات قطع شده است. یکی از اهدافی که اصرار به همکاری دارند، همین است که بازرس‌‌های آژانس بیایند و ببینند آنجا در چه وضعیتی قرار دارد، چقدر تخریب شده است. این هم موضوعیت دارد و ما هم متوجه هستیم منظور آنها چیست. 

وی ادامه داد: به طور حتم فعلا بنای پذیرش شخص گروسی را در تهران نداریم. در مورد بازرس‌‌ها هم باید بررسی شود و ببینیم اگر با قانون مجلس انطباق داشته باشد، به آن فکر می‌‌کنیم ولی ظاهر امر روشن است که تاسیساتی که تخریب شده‌‌اند، وقتی می‌‌خواهند بازرسی شوند، یعنی می‌‌خواهند بدانند میزان خسارت چقدر است. وزیر خارجه با اشاره به اینکه میزان خسارت زیاد و جدی است، خاطرنشان کرد: اما اینکه بازرسان بیایند و دقیق مطلع شوند، این تصمیمی است که باید گرفته شود و مطابق با قانون مجلس باشد. به نظر من، شورای عالی امنیت ملی باید این تصمیم را اتخاذ کند.

بی اعتبار شدن NPT 

وزیر امور خارجه گفت: اقدامی که رژیم صهیونیستی انجام داد و از آن بدتر، اقدامی که آمریکا انجام داد به‌‌عنوان یکی از اعضای دائم شورای امنیت، به‌‌عنوان یکی از ضامنان NPT به تاسیسات هسته‌‌ای حمله می‌کند، این در حقیقت بی‌‌اعتبار کردن NPT است. در واقع، بی‌‌اعتبار کردن چیزی فراتر از NPT یعنی، بی‌‌اعتبار کردن کل نظام عدم‌اشاعه، که برای آن سال‌ها تلاش شده؛ در کنفرانس خلع سلاح، در سازمان ملل و سایر نهادها تا یک نظامی ایجاد شود که به‌‌اصطلاح دنیا را امن‌‌تر کند.

گسترش روابط خوب همسایگی به‌ویژه با مصر

وی با اشاره به اینکه با قوت تاکید می‌‌کنم که سیاست ما گسترش روابط خوب همسایگی است، به‌‌خصوص در حوزه شورای همکاری خلیج فارس، و در کل منطقه خلیج فارس، با شورای همکاری، با عراق، و حتی فراتر از آن، گفت: در طول یک سال گذشته، خود من چهار بار با رئیس‌‌جمهور مصر ملاقات کردم، در حالی که با هیچ کشور دیگری که رابطه دیپلماتیک داریم، این‌‌قدر ملاقات نداشتیم. با مصر رابطه خیلی خوب است. مصری‌‌ها در این قضیه خیلی خوب عمل کردند، محکوم کردند و حتی بانی اعلامیه‌‌ها شدند.