بنزن یا بنزین؟
نفتا، به‌عنوان یکی از برش‌های حاصل از پالایش نفت‌خام، خوراکی ارزشمند برای تولید بنزین و نیز تولید محصولات پتروشیمی، به‌ویژه محصولات آروماتیکی نظیر بنزن، تولوئن و زایلن محسوب می‌شود. این ترکیبات از جمله محصولات پایه صنعت پتروشیمی هستند و خوراک بسیاری از واحدهای پایین‌دستی این صنعت به‌شمار می‌روند که کاربردهای گسترده‌ای در صنایع مختلف دارند. در سال‌های اخیر، با افزایش فزاینده مصرف بنزین در کشور و تمرکز سیاستگذاران بر تولید هرچه بیشتر این سوخت، بسیاری از مجتمع‌‌‌‌‌‌‌‌های پتروشیمی که از نفتا به‌عنوان خوراک استفاده می‌کنند، با مشکل تامین این ماده‌مواجه شده‌اند. نتیجه این وضعیت، کاهش ظرفیت عملیاتی این مجتمع‌‌‌‌‌‌‌‌ها نسبت به ظرفیت اسمی آنها و در نهایت، معطل ماندن سرمایه‌گذاری‌های کلان و ایجاد عدم‌‌‌‌‌‌‌‌النفع‌‌‌‌‌‌‌‌های‌میلیارد دلاری برای کشور است.
در واقع، رشد چشمگیر مصرف بنزین به دلایلی نظیر بهره‌‌‌‌‌‌‌‌وری پایین ناوگان خودرویی، توسعه‌‌‌‌‌‌‌‌نیافتگی زیرساخت‌ها و فرهنگ حمل‌ونقل عمومی، نظام معیوب قیمت‌گذاری سوخت و عدم‌توسعه خودروهای هیبریدی و برقی نه‌‌‌‌‌‌‌‌تنها هزینه‌های سنگینی برای تامین بنزین یارانه‌‌‌‌‌‌‌‌ای به کشور تحمیل‌کرده، بلکه به صنعت پتروشیمی که ارزآورترین بخش اقتصاد کشور است نیز خسارات و فرصت‌های از دست‌‌‌‌‌‌‌‌رفته هنگفتی وارد کرده‌است. در چنین شرایطی، یکی از چالش‌های اساسی‌سیاستگذاری در کشور، انتخاب میان دو محصول استراتژیک است:
بنزین، برای تامین نیاز حمل‌ونقل
یا بنزن، با مصارف گسترده در صنایع پایین‌دستی و ارزش‌‌‌‌‌‌‌‌افزوده بالا
* پژوهشگر سیاستگذاری صنعت پتروشیمی
