صورت‌حساب سنگین جنگ برای اسرائیل
شوک موشکی و تعطیلی سراسری اقتصاد
آغاز درگیری‌‌‌ها در تاریخ ۱۳ ژوئن و متعاقب آن حملات متقابل، وضعیت اضطراری را در اغلب شهرهای اسرائیل به دنبال داشت. نخستین واکنش دولت، اعلام تعطیلی کامل کسب‌‌‌و‌‌‌کارها، مدارس، مراکز عمومی و حتی خدمات شهری غیرضروری بود. بدین‌ترتیب، بسیاری از بخش‌های اقتصادی در دو هفته متوالی از کار بازماندند و فعالیت اقتصادی به پایین‌‌‌ترین سطح خود از زمان آغاز جنگ غزه در اکتبر ۲۰۲۳ رسید.
«رالف ویگرت» رئیس واحد خاورمیانه در موسسه S&P Global Market Intelligence می‌گوید: «پیش‌‌‌بینی رشد اقتصادی واقعی اسرائیل در سال ۲۰۲۵ از ۳.۳ درصد به ۱.۷ درصد کاهش یافت؛ یعنی یک سقوط ۱.۶ واحد درصدی که می‌تواند بیشتر هم شود اگر شرایط به روال عادی بازنگردد.»
در عین حال، برآوردها نشان می‌دهد که جبران ذخایر تسلیحاتی و بازسازی زیرساخت‌‌‌های نظامی و شهری تخریب‌‌‌شده، به تنهایی می‌تواند کسری بودجه دولت را از رقم پیش‌‌‌بینی‌‌‌شده ۵.۷ درصد تولید ناخالص داخلی به حدود ۸.۵ درصد برساند. موسسه بین‌المللی مالی (IIF) نیز هشدار داده است که بدهی عمومی اسرائیل به واسطه افزایش هزینه‌های جنگی، از ۶۹ درصد به ۷۴ درصد تولید ناخالص داخلی خواهد رسید.
خسارت‌‌‌های مستقیم: از بیمارستان تا پالایشگاه
گزارش‌های رسمی وزارت دارایی اسرائیل و اداره مالیات از میزان خسارت مستقیم به اموال عمومی و خصوصی، حکایت از رقمی بالغ بر ۱۰ میلیارد شِکِل (۳ میلیارد دلار) دارند؛ رقمی که صرفاً شامل جبران خسارات املاک و تجهیزات است و هزینه‌های جایگزینی تسلیحات و سامانه‌های دفاعی را شامل نمی‌شود.
از جمله تاسیسات کلیدی که در حملات موشکی ایران مورد اصابت قرار گرفتند می‌توان به موسسه علمی وایزمن، پالایشگاه نفتی بازان در حیفا و یک بیمارستان دولتی در جنوب اراضی اشغالی اشاره کرد. این حملات خسارات جدی به زیرساخت‌‌‌های علمی، انرژی و درمانی رژیم صهیونیستی وارد کرده‌‌‌اند. به گفته مدیر دپارتمان خسارات اداره مالیات اسرائیل، میزان درخواست‌‌‌های جبران خسارت ثبت‌‌‌شده تا میانه هفته گذشته به بیش از ۴۱ هزار مورد رسیده که شامل خسارت به ساختمان‌ها، خودروها، تجهیزات و اموال شخصی است. دهان در جلسه‌‌‌ای با کمیسیون مالی کنست گفته بود: «ما انتظار داریم که مجموع خسارات ثبت‌‌‌شده به ۵ میلیارد شِکِل فقط در بخش املاک برسد. این بیشترین رقمی است که تاکنون در تاریخ اسرائیل بابت خسارات مستقیم ثبت شده است.»
هزینه‌های پنهان و بیم آینده
در حالی که سامانه‌های دفاع موشکی اسرائیل توانستند بخش قابل توجهی از موشک‌‌‌های شلیک‌‌‌شده را رهگیری کنند، تخریب‌‌‌های ناشی از آن دسته موشک‌‌‌هایی که از سامانه دفاعی عبور کردند بسیار گسترده بود. طبق اظهارات منابع رسمی، ایران از موشک‌‌‌های بالستیک با کلاهک‌‌‌های ۵۰۰ کیلوگرمی استفاده کرده است؛ موشک‌‌‌هایی که قدرت تخریب آنها چند برابر تسلیحات مورد استفاده شبه‌‌‌نظامیان وابسته به تهران از قبیل حزب‌‌‌الله و حماس است.
دولت اسرائیل اکنون با حجم عظیمی از مطالبات بیمه‌‌‌ای، پرونده‌های بازسازی، جبران خسارات اجتماعی و کاهش اعتماد عمومی مواجه است. بسیاری از فعالان اقتصادی به خاطر اختلال در زنجیره تامین و بی‌‌‌ثباتی بازار سرمایه دچار ضرر و زیان شده‌‌‌اند. بر اساس اعلام وزارت دارایی، دولت متعهد شده که تا سقف ۵ میلیارد شِکِل به کسب‌‌‌و‌‌‌کارهای آسیب‌‌‌دیده پرداخت کند، امری که فشاری مضاعف بر بودجه دولت خواهد گذاشت.
«شای آهرونوویچ» مدیرکل اداره مالیات اسرائیل گفته است: «ما با بزرگ‌ترین چالش مالی تاریخ اسرائیل روبه‌رو هستیم. این میزان خسارت در هیچ دوره‌‌‌ای سابقه نداشته و هنوز هم برآورد نهایی صورت نگرفته است.»
از منظر روانی و اجتماعی نیز پیامدهای جنگ همچنان ادامه دارد. بسیاری از شهروندان در مناطق مرکزی اسرائیل، که بیش از نیمی از جمعیت را شامل می‌شوند، در روزهای ابتدایی حملات مجبور به ترک خانه‌های خود شدند. پیامد این وضعیت، افت شدید مصرف خانوار، افزایش نااطمینانی در بازار مسکن و کاهش سرمایه‌‌‌گذاری در پروژه‌های جدید است.
زخم باز اقتصاد در سایه تنش دائمی
اقتصاد اسرائیل که از اکتبر ۲۰۲۳ با حملات حماس، ناآرامی‌‌‌های غزه، و بحران در مرز لبنان درگیر مشکلات متعددی بود، اکنون وارد مرحله‌‌‌ای عمیق‌‌‌تر از رکود و آشفتگی شده است. اگرچه مقامات اسرائیلی همچنان بر مقاومت و بازسازی تاکید دارند، اما تحلیل‌‌‌گران معتقدند در نبود ثبات سیاسی و پایان تنش‌‌‌های منطقه‌‌‌ای، نمی‌توان به ترمیم سریع اقتصاد امید بست.
بانک مرکزی اسرائیل، با وجود پایداری نسبی در بازار ارز و ادامه سیاست‌های انقباضی، همچنان نگران پیامدهای تورمی ناشی از هزینه‌های جنگی است. از طرفی، تداوم تهدیدات امنیتی، احتمال درگیری‌‌‌های جدید و چالش‌‌‌های بودجه‌‌‌ای، دولت اسرائیل را در موقعیتی دشوار قرار داده است.
بدون شک، جنگ ۱۲ روزه میان ایران و اسرائیل نه‌‌‌تنها نقطه عطفی در تحولات امنیتی منطقه بود، بلکه آثار عمیق و ماندگاری بر اقتصاد اسرائیل گذاشته است؛ آثاری که ترمیم آنها نیازمند منابع عظیم، زمان بسیار، و شاید بیش از همه، بازگشت آرامش و ثبات در منطقه باشد.
