مرتضی نوروزپور

مفهوم توسعه، تغییرات پارادایمی گسترده‌‌‌ای را از سر گذرانده است. همزمان با تحول در نظریات مکتب نوسازی، نظریات انتقادی و نظریات نهادگرایانه، شاخص‌‌‌های سنجش توسعه کشورها نیز دچار تحول شده است. در ابتدا توسعه کشورها صرفا براساس مقیاس‌‌‌هایی همچون تولید ناخالص ملی ‌سنجیده می‌شد، اما به‌مرور شاخص‌‌‌های غیراقتصادی نیز به عنوان معیاری مقایسه‌‌‌ای تبیین شد تا بتواند در کنار توان اقتصادی، دورنمای بهتری از کیفیت زندگی انسان‌‌‌ها ارائه دهد. شاخص توسعه انسانی (human development index) جزو همین شاخص‌‌‌هاست.

در مطالعه جامعه مهم‌ترین موضوع این است که پدیده مورد مطالعه (در اینجا جامعه) از چه اجزایی تشکیل شده و این اجزا چه نسبتی با یکدیگر دارند و تاثیر آن بر سایر پدیده‌ها چیست. یکی از رویکردها در دسته‌بندی جامعه، مطالعه آن براساس قشر است. منظور از قشر، گروهی از افراد جامعه است که ویژگی‌‌‌های اجتماعی یکسانی دارند. مبنای افراز جامعه به اقشار می‌تواند براساس نابرابری‌‌‌ها (اقتصادی) و تفاوت‌‌‌ها (فرهنگی) در حوزه‌‌‌های مختلف باشد. هرکدام از جامعه‌شناسانی مانند مارکس، وبر، دورکیم و زیمل مبانی مختلفی همچون سرمایه، منزلت، تقسیم‌‌‌کار و تفاوت فرهنگی را مبنای خود برای دسته‌بندی جامعه قرار دادند و افراد متاخرتر معمولا بر مبنای کار یکی از آنها یا ترکیبی از آنها (مانند بوردیو) به قشربندی جامعه پرداخته‌‌‌اند.