با دستور وزارت بازرگانی آمریکا، واردات اتان از چین با چالش حقوقی مواجه شد
زنگ خطر کمبود خوراک
در سپتامبر ۲۰۱۶، اینیوس با انتقال نخستین محموله اتان شیل آمریکا به اسکاتلند، صادرات منظم آن به اروپا را آغاز کرد.گتی ایمجز.یوناس روسنز
تازه‌ترین تحولات نشان می‌دهد که صادرات اتان آمریکا (خوراک کلیدی و استراتژیک برای صنایع پتروشیمی چین) با دستورالعمل جدید دولت واشنگتن وارد مرحله‌ای از عدم قطعیت حقوقی و اجرایی شده است. وزارت بازرگانی ایالات متحده اخیرا صادرات برخی از مواد شیمیایی و سوخت‌ها از جمله اتان و بوتان را به چین منوط به دریافت مجوز رسمی کرده و برخی مجوزهای صادرشده قبلی را نیز باطل کرده است.
این تصمیم، در حالی اتخاذ شده است که چین در سال۲۰۲۴ با واردات روزانه ۲۵۰هزار بشکه، به بزرگ‌ترین مشتری اتان ایالات متحده تبدیل شده بود. بر اساس داده‌های اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA)، نیمی از کل صادرات اتان آمریکا در سال گذشته روانه چین شده که عمدتا توسط شرکت‌های پتروشیمی فعال در بخش الفین و پلی‌اتیلن جذب شده است. در همین حال، تعرفه‌های متقابل چین بر واردات کالاهای آمریکایی تا سطح ۱۲۵درصد افزایش یافته، اما در اقدامی، معافیتی خاص برای شرکت‌های پتروشیمی وضع شده که اتان مصرفی خود را تقریبا به‌طور کامل از ایالات متحده تامین کنند. این تصمیم نشان می‌دهد که برای پکن، واردات اتان نه فقط یک انتخاب اقتصادی، بلکه ضرورتی راهبردی است.
اما هم‌اکنون با ورود الزامات جدید صدور مجوز، ثبات صادراتی این جریان با چالشی جدی روبه‌رو شده است. داده‌های پلتفرم‌های کپلر و گروه بورس اوراق بهادار لندن نشان می‌دهند که دست‌کم دو نفتکش VLGC (کشتی گاز بسیار بزرگ) هم‌اکنون در بنادر آمریکا پهلو گرفته‌اند و در انتظار بارگیری محموله‌های اتان برای مشتریان چینی هستند. ۱۳نفتکش دیگر نیز یا در مسیر آمریکا هستند یا در نزدیکی سواحل خلیج مکزیک در صف بارگیری قرار دارند. در مجموع این کشتی‌ها قرار است طی ماه ژوئن بیش از ۲۸۰هزار بشکه در روز اتان را به مقصد چین حمل کنند. از جمله کشتی‌های فعال در این مسیر می‌توان به «Pacific Ineos Grenadier» اشاره کرد که قرار است برای شرکت اینئوس از پایانه مورگانز پوینت بارگیری انجام دهد. همچنین نفتکش «Stl Qianjiang» نیز در نزدیکی پایانه ندرلند شرکت انرژی ترانسفر مستقر شده و طبق برنامه‌ریزی، خوراک مورد نیاز شرکت محصولات شیمیایی ستلایت چین را بارگیری خواهد کرد.
واکنش کسب‌وکارهای پتروشیمی
با وجود اهمیت موضوع، تاکنون هیچ‌کدام از شرکت‌های نامبرده واکنش رسمی به این تحولات نشان نداده‌اند. همچنین تماس‌های متعدد خبرنگاران با شرکت ستلایت نیز بی‌پاسخ مانده است. تنها واکنش رسمی ثبت‌شده، از سوی شرکت Enterprise منتشر شده که در بیانیه‌ای اعلام کرده در حال بازنگری رویه‌های داخلی برای تطبیق با شرایط جدید است و در حال حاضر نمی‌تواند اطمینان دهد که مجوز صادرات را دریافت خواهد کرد یا خیر؟ در همین رابطه، یکی از واردکنندگان چینی اتان، به خبرنگار رویترز گفت: «در صورت توقف کامل صادرات، اوضاع بحرانی خواهد شد.
ما با دقت در حال بررسی هستیم که صادرکنندگان آمریکایی چقدر سریع می‌توانند مجوز جدید دریافت کنند.» تحلیلگران نیز نسبت به آثار زنجیره‌ای این تصمیم هشدار داده‌اند. جولیان رنتون، تحلیلگر ارشد شرکت East Daley Analytics، در گزارشی تاکید کرد: «بازار اتان آمریکا ممکن است به سرعت دچار شوک قیمتی و اختلال صادراتی شود. از سوی دیگر، اگر این محدودیت ادامه یابد، صنایع پایین‌دستی پتروشیمی در چین با کمبود شدید خوراک مواجه می‌شوند و توسعه پروژه‌ها نیز متوقف خواهد شد.»
در حال حاضر، اتان به‌عنوان جایگزینی ارزان‌تر نسبت به نفتا، نقشی کلیدی در رقابتی نگه داشتن صنعت پتروشیمی چین ایفا می‌کند. این ماده عمدتا برای تولید اتیلن و پلی‌اتیلن در واحدهای کراکر مورد استفاده قرار می‌گیرد. در طرف مقابل، تولیدکنندگان نفت و گاز آمریکا که با مازاد عرضه در بازار داخلی مواجهند، اتان را به‌عنوان یک منبع سودآور برای صادرات در نظر گرفته‌اند و چین، یکی از معدود بازارهای جذاب و باثبات باقی‌مانده برای این محصول است. بسیاری از ناظران بر این باور هستند که این تصمیم جدید واشنگتن، فراتر از ملاحظات فنی یا زیست‌محیطی، ماهیتی سیاسی دارد و بخشی از تلاش‌های دولت ایالات متحده برای کنترل زنجیره تامین جهانی انرژی و فناوری محسوب می‌شود. برخی نیز آن را در راستای اعمال فشار استراتژیک بر برنامه‌های صنعتی و توسعه فناوری چین در حوزه انرژی پاک و مواد پیشرفته دانسته‌اند.
در نهایت، آنچه اکنون در جریان است، صرفا یک مانع اجرایی در مسیر چند کشتی گاز نیست، بلکه نشانه‌ای از بازگشت سیاست به متن بازار انرژی جهان است. بازاری که دیگر نه صرفا تحت تاثیر عرضه و تقاضا، بلکه در تقاطع اقتصاد، ژئوپلیتیک و رقابت فناوری شکل می‌گیرد.
