داخلیسازی بهداشت و درمان بیشتر می‌شود
سودای تکمیل زنجیره پترودارویی
پترودارو، حلقه گم شده‌‌‌ای که اکنون دیده شده
در فضایی که اغلب سخن از تولید متانول، اوره و پلیمر به میان می‌‌‌آید، کمتر به شاخه‌‌‌ای از پتروشیمی توجه شده که نقش مستقیم در سلامت عمومی ایفا می‌کند. حوزه پترودارویی، که از تولید مواد پایه شیمیایی تا ماده موثره دارویی و در نهایت داروی آماده مصرف را در بر می‌گیرد، سال‌ها در سایه بی‌‌‌توجهی یا پراکندگی راهبردی مانده بود. اما اکنون، با تمرکز بر تکمیل زنجیره ارزش دارویی، گام‌‌‌هایی برداشته شده که در صورت تداوم و تامین الزامات، می‌تواند به کاهش واردات، ایجاد ارزش‌‌‌افزوده بالا و حتی صادرات محصولات دارویی منجر شود. هدف آن است که از بنزن و مشتقات آن گرفته تا دارویی که در قفسه داروخانه‌‌‌ها قرار می‌گیرد، تمام مراحل در داخل کشور انجام شود. این نگاه از آن جهت اهمیت دارد که در بازار جهانی دارو، بیشترین سود نه در تولید ماده اولیه، بلکه در داروی نهایی و ترکیبات اختصاصی حاصل می‌شود.
استامینوفن دارویی عمومی و کم‌‌‌قیمت تلقی می‌شود. بنزن ماده اولیه این محصول که در بازار جهانی با قیمتی نزدیک به ۳۵ سنت به ازای هر کیلوگرم معامله می‌شود، با تبدیل به استامینوفن ارزش افزوده ۲۰ تا ۲۵ دلار به ازای هر کیلوگرم به تولیدکننده می‌دهد. به بیان دیگر، تکمیل زنجیره ارزش در این مسیر می‌تواند منجر به افزایش بیش از ۷۰ برابری ارزش هر کیلوگرم ماده اولیه شود.
یکی از نکات کلیدی که در برنامه توسعه زنجیره پترودارویی به آن اشاره شده، دو جهت‌‌‌گیری موازی در توسعه است. از یکسو تلاش شده که حرکت به جلو در زنجیره ارزش با سرعت دنبال شود. به این معنا که APIهایی که تاکنون در کشور تولید می‌‌‌شده، با سرمایه‌گذاری در بخش ترکیبات نیمه‌‌‌ساخته و داروهای آماده، به بازار دارویی نزدیک‌‌‌تر شوند. از سوی دیگر، توسعه به عقب نیز در دستور کار قرار گرفته است. این موضوع، گرچه کمتر در صنعت مورد توجه قرار می‌گیرد، اما از اهمیت بالایی برخوردار است. به جای واردات مواد اولیه‌‌‌ای که برای تولید API ضروری هستند، تلاش شده تا خود این مواد نیز در داخل کشور تولید شوند.
البته با وجود تمام این مهم، باید توجه داشت که تحقق کامل زنجیره ارزش پترودارویی با موانعی نیز مواجه است. نخستین چالش، وابستگی بلندمدت به واردات برخی مواد اولیه‌‌‌ای است که در حال حاضر در کشور تکنولوژی تولید آنها وجود ندارد یا تولید آن به‌‌‌صرفه نیست. برای غلبه بر این چالش، نیاز به سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه، انتقال فناوری، و همچنین همکاری با مراکز دانش‌‌‌بنیان و دانشگاه‌‌‌ها وجود دارد.
چالش دوم، تامین مالی پروژه‌‌‌ها و واحدهای جدید است. در شرایطی که سرمایه‌گذاران داخلی از آینده بازار دارویی و نوسانات ارزی نگران هستند، جذب سرمایه برای توسعه زنجیره پترودارویی نیازمند مشوق‌‌‌های سیاستی، تضمین خرید محصول و ثبات مقرراتی است. در غیر‌این صورت، برنامه‌‌‌های توسعه‌‌‌ای در حد وعده باقی خواهند ماند. سومین مانع، نبود هماهنگی میان نهادهای متولی در حوزه پتروشیمی و داروست. از سازمان غذا و دارو تا وزارت نفت و وزارت صمت، هر یک بخشی از این زنجیره را در اختیار دارند، اما نبود هماهنگی می‌تواند روند توسعه را کند یا مختل کند. ایجاد سازوکارهای بین‌‌‌بخشی، از جمله ستاد توسعه زنجیره پترودارویی با اختیارات فرابخشی، می‌تواند به رفع این خلأ کمک کند.
