۳ عضو شورای شهر تهران در گفت‌‌‌وگو با «دنیای اقتصاد» از برنامهریزی برای هماهنگسازی پروانه‌‌‌های ساختمانی با ضوابط پدافند غیرعامل خبر دادند
تهران تاب‌‌‌آور می‌‌‌شود؟
این اعضای شورای شهر معتقدند قصوری در عدم اجرای مصوبات پدافند غیرعامل در شهر تهران صورت نگرفته، با وجود این شرایط صلح و آرامش طی تقریبا ۴ دهه اخیر باعث شده تا بخشی از مصوبات پدافند غیرعامل در ساخت‌‌‌وساز شهری ابلاغ نشود. در این شرایط شهرداری و شورای شهر تهران درصدد هستند تا اخذ پروانه‌‌‌های ساختمانی در شهر تهران را منوط به اجرای مبحث ۲۱ مقررات ملی ساختمان کنند.
حال این سوال مطرح است که با توجه به خاموش شدن آتش جنگ در کشور، به واقع مقررات پدافند غیرعامل در کشور اجرایی می‌‌‌شود یا مجدد این مهم به تعویق می‌‌‌افتد.
تفاوت طراحی شهری در صلح و جنگ
حجت‌‌‌الاسلام سید محمد آقامیری، رئیس کمیته عمران شورای اسلامی شهر تهران در گفت‌‌‌وگو با« دنیای اقتصاد» در خصوص دلایل عدم اجرای بخشی از مصوبات مبحث پدافند غیرعامل در مقررات ملی ساختمان نظیر عدم تعریف فضاهایی با کاربری دوگانه و قابل تبدیل به پناهگاه در شهر تهران گفت: بیش از ۳ دهه از پایان ۸ سال جنگ تحمیلی در کشور می‌‌‌گذرد؛ برای سالیان متمادی کشور در صلح و به دور از تهدید خارجی بوده است؛ طبیعتا در این شرایط فضاهای قابل تبدیل به پناهگاه در کاربری دیگری استفاده می‌‌‌شوند. به‌‌‌عنوان مثال فضاهای قابل تبدیل به پناهگاه تبدیل به انبار شده‌‌‌اند، اما این موضوع لزوما به مفهوم نبودپناهگاه در سطح شهر تهران نیست. در طول ۱۲ روز حمله هوایی، بارها کارشناسان تاکید کردند که تمامی پارکینگ‌‌‌های منفی ۲ و بیشتر می‌‌‌توانند به‌‌‌عنوان پناهگاه، امن باشند. همچنین مترو شهر تهران نیز حکم پناهگاه را داشت و مردم توانستند از آن استفاده کنند.
وی ادامه داد: شهر تهران دارای بوستان‌‌‌های بزرگی است که می‌‌‌تواند امکانات اولیه را برای اقامت چند ساعته شهروندان در زمان بحران مهیا کند؛ البته این بوستان‌‌‌ها نیاز به تجهیز بیشتر دارند و طی روزهای گذشته موضوع تجهیز بیشتر آنها با هدف استفاده موقت مردم در زمان بحران نیز مطرح شد و در حال پیگیری است.
حجت‌‌‌الاسلام آقامیری در خصوص عدم اجرای مصوبات پدافند غیرعامل در ساختمانهای مسکونی و عدم تعریف فضای امن در هر واحد نیز گفت: اگرچه در قوانین مصوباتی در این خصوص درنظر گرفته شده، اما آیین‌‌‌نامه اجرایی برخی از این مصوبات ابلاغ نشده است؛ علت این موضوع نیز به برقراری صلح در کشور برای سال‌‌‌های متمادی و عدم وجود نیاز در این زمینه برمی‌‌‌گردد. با این وجود این حمله ۱۲ روزه باعث شد تا شهرداری و نهادهای ذی‌‌‌صلاح درصدد برآیند تا از این پس تامین فضای امن در ساختمان‌‌‌ها را نیز در صدور پروانه‌‌‌های ساختمانی مدنظر داشته باشند.
وی تاکید کرد: در گذشته اگر از مردم یا سازنده خواسته می‌‌‌شد که در ساختمان خود فضایی را به عنوان فضای امن تعبیه کنند، طبیعتا با مخالفت مواجه می‌‌‌شد؛ در هیچ جای دنیا نیز چنین رویه‌‌‌ای وجود ندارد که در شرایط معمول، برای ساختمان‌‌‌ها فضای امن طراحی کنند. اما این حمله باعث شد تا از این پس مقررات پدافند غیرعامل با جدیت بیشتری پیگیری و اجرایی شود. این عضو شورای شهر در خصوص عدم رعایت حریم ساختمانهای حساس از منازل مسکونی نیز گفت: چنین صحبتی صحت ندارد؛ در ساخت شهر تهران، اغلب حریم‌‌‌ها رعایت شده است. با وجود این حریم‌‌‌های تعریف شده برای ساختمانهای غیرمسکونی لزوما برای شرایط جنگی تعریف نشده بود و بنابراین ساختمانهای مسکونی در اطراف برخی مراکز مورد حمله دشمن نیز آسیب دیدند. به‌‌‌عنوان مثال مراکز انتظامی نظیر کلانتری‌‌‌ها داخل بافت محلات تعریف می‌‌‌شوند و در مقررات ملی ساختمان نیز حریم ویژه‌‌‌ای برای آنها تعریف نشده که در شرایط کنونی بتوان ایرادی به شهرداری برای عدم رعایت حریم‌‌‌ها گرفت.
اجرای حریم در بافت قدیمی چالش‌‌‌ساز است
سید جعفر تشکری هاشمی رئیس کمیسیون حمل و نقل شورای شهر تهران نیز در پاسخ به پرسش خبرنگار «دنیای اقتصاد» در خصوص عدم رعایت حریم ساختمانهای خاص و منازل مسکونی در شهر تهران نظیر انبار نفت شهران مطابق مبحث پدافند غیرعامل در مقررات ملی ساختمان و آسیب به واحدهای مسکونی اطراف آن در پی حمله رژیم صهیونیستی گفت: تمامی ساختمان‌‌‌ها و بناهایی که در شهر تهران پس از تدوین طرح جامع احداث شده‌‌‌اند، مبحث حریم را رعایت کرده‌‌‌اند. با این وجود بناهایی نیز در شهر تهران وجود دارد که زمان ساخت آن به قبل از تصویب طرح جامع و تفصیلی شهر بازمی‌‌‌گردد و احتمالا بخشی از مقررات ملی ساختمان در آنها رعایت نشده است؛ در چنین مواردی احتمال آسیب به دلیل عدم رعایت حریم وجود دارد، اما این موضوع نتیجه قصور شهرداری نیست. همواره بر لزوم بازسازی در بافت فرسوده تاکید شده، اما واقعیت آن است که تغییر بافت فرآیند دشوار و پیچیده‌ای است.
تشکری هاشمی در خصوص وجود یا عدم تعریف پناهگاه شهری در تهران نیز گفت: طبیعتا ۴۰ سال زندگی در آرامش باعث شده تا موضوع طراحی پناهگاه و فضای امن در طراحی شهری و ساخت‌‌‌وساز واحدهای مسکونی و تجاری به حاشیه رانده شود؛ با این وجود این موضوع به مفهوم عدم طراحی پناهگاه در شهر تهران نیست. طی سالیان گذشته و در زمان ساخت ۳۰۰ کیلومتر خط مترو در شهر تهران؛ همواره به قابلیت تونل و ایستگاه‌‌‌های مترو برای استفاده به عنوان پناهگاه توجه شده است. در واقع یکی از دلایل انتخاب مترو و عدم حرکت به سمت تراموا نیز همین قابلیت مترو بود. بنابراین باید اذعان کرد که در مبحث طراحی شهری موضوع پدافند غیرعامل تا حدی که مطابق شرایط صلح است؛ درنظر گرفته شده بود.
وی ادامه داد: تمامی ساختمان‌‌‌هایی که پارکینگ منفی ۲ و بیشتر نیز دارند؛ می‌‌‌توانند از فضای پارکینگ خود به عنوان پناهگاه استفاده کنند و درواقع در زمان بحران باید از این فضاها استفاده کرد. بسیاری از ساختمان‌‌‌ها و به خصوص ساختمانهای بزرگ دارای محل امن هستند؛ باید این مناطق شناسایی شده و مردم با آن آشنا شوند. در این شرایط اعلام قصور در اجرای مباحث پدافند غیرعامل در ساخت‌‌‌وسازها صحت ندارد. البته عدم پیش‌‌‌بینی پذیر بودن جنگ و سال‌‌‌ها زندگی در آرامش باعث شده تا بخشی از مقررات این حوزه به دست فراموشی سپرده شود؛ اما این موضوع به مفهوم بروز قصور نیست.
تشکری هاشمی به ساخت صدها سوله مدیریت بحران در شهر تهران طی سال‌‌‌های گذشته اشاره کرد و گفت: مدیران شهری همواره در تلاش برای آماده شدن برای زمان بحران بوده‌‌‌اند؛ اما این جنگ به ما یادآوری کرد که باید به سمت استفاده مطلوب از این فضاها برویم.
ضرورت به روزرسانی قواعد طراحی شهری
علیرضا نادعلی سخنگوی شورای شهر تهران نیز در خصوص آسیب شهر تهران از حملات هوایی به دلیل عدم رعایت قوانین پدافند غیرعامل مطابق مقررات ملی ساختمان را رد کرد و گفت: عمده مقررات موجود در بحث ساخت‌‌‌وساز شهری و ساختمان‌‌‌سازی مربوط به تجربیات پیشین ما از جنگ و حملات هوایی بود؛ اما با توجه به تغییر در تکنولوژی‌‌‌های روز دنیا ضروری است که قواعد طراحی شهری در زمینه مباحث پدافند غیرعامل نیز به روزرسانی شده و به سمت تاب‌‌‌آور کردن شهرها پیش برویم.
