ایلان ماسک دولت ترامپ را با ناراحتی ترک کرد؛
شرور یا قربانی واشنگتن؟

«دیویدای. فارنتهولد»، «اریک لیپتون» و «جس بیدگود» در گزارشی برای نیویورکتایمز نوشتند، ماسک پس از هفتهها کاهش نفوذ و افزایش اختلاف با رئیسجمهور ترامپ و سهامداران شرکتهای خصوصی خود، سمت دولتیاش را ترک میکند. ترامپ روز پنجشنبه اظهار کرد که هنوز با یکی از حامیان اصلی سیاسی خود همسو است.
ترامپ در پستی در سایت رسانه اجتماعی خود نوشت: «جمعه [دیروز] آخرین روز او خواهد بود، اما نه واقعا، زیرا او همیشه با ما خواهد بود و در همه حال کمک خواهد کرد. ایلان فوقالعاده است.» دوران حضور ماسک در واشنگتن مزایای قابل توجهی برای شرکت او، اسپیس ایکس، غول ارتباطات موشکی و ماهوارهای که سریعترین رشد را دارد، به ارمغان آورده است. متحدان ماسک برای اداره ناسا و نیروی هوایی -دو مشتری کلیدی اسپیس ایکس- و یکی از تنظیمکنندههای اصلی این شرکت، کمیسیون ارتباطات فدرال انتخاب شدند. اما ماسک هرگز به وعده اصلی دوران تصدی خود نزدیک نشد: اینکه میتواند یکتریلیون دلار از بودجه فدرال را کاهش دهد.
«وزارت بهرهوری دولت» (DOGE) او پر از تازهواردهای دولتی بود که هم با قانون و هم با واقعیتها دست و پنجه نرم میکردند. آنها دادههای پر از خطا منتشر میکردند و اشتباهات رویهای مرتکب میشدند که اعتبار آنها را زیر سوال میبرد. آنها همچنین بدون اینکه به نظر برسد منظورشان از کاهش بودجه چیست، با عجله این کاهشها را اعمال کردند. در وبسایت این گروه، ۴۷درصد از قراردادهایی که لغو کردند، بهعنوان «صرفهجویی برای مالیاتدهندگان» ذکر شدهاند. این گروه، آژانسها را از بین برد و هزاران کارمند فدرال را اخراج کرد و خدمات - و البته معیشت کارگران - را مختل کرد، بدون اینکه پاداشی را که ماسک قول داده بود، ارائه دهد. وقتی او رفت، وزارت بهرهوری او گفت که تنها ۱۸درصد از مسیر رسیدن به هدف صرفهجویی وی طی شده است. تیم ماسک همچنین دهها پرونده حقوقی جاری را به دولت تحمیل کرد، از جمله چندین پروندهای که قضات در آنها کاهش بودجه را متوقف کردهاند.
بنابراین، تنها چند ماه پس از اینکه ماسک اره برقی را به دست گرفت و نقش «شرور» کابوس واشنگتن را بازی کرد با ادعای نقش دیگری رفت: قربانی واشنگتن. او با شکایت آنجا را ترک کرد. او به واشنگتن پست گفت: «وضعیت بوروکراسی فدرال بسیار بدتر از آن چیزی است که من فکر میکردم. فکر میکردم مشکلاتی وجود دارد، اما حداقل میتوان گفت که تلاش برای بهبود اوضاع در واشنگتن دیسی، یک نبرد دشوار است.» ماسک گفت که بهدلیل رسیدن به محدودیت قانونی برای مدت زمانی که میتواند بهعنوان یک «کارمند ویژه دولتی» بدون حقوق کار کند، از سمت خود کنارهگیری میکند. او در پستی در ایکس، پلتفرم رسانه اجتماعی خودش گفت که «ماموریت گروه کاهش بودجه او با گذشت زمان تقویت خواهد شد؛ زیرا به یک شیوه زندگی در سراسر دولت تبدیل میشود.» او به درخواستهای نیویورکتایمز برای اظهارنظر پاسخ نداد.
خروج ماسک نشانه دیگری از کاهش نفوذ او در واشنگتن بود. ماسک علنا لایحهای را که مورد حمایت ترامپ بود و اخیرا در مجلس تصویب شد، مورد انتقاد قرار داد. کارولین لیویت، سخنگوی کاخ سفید از ماسک بهخاطر خدماتش تشکر کرد، اما گفت که رئیسجمهور هنوز از این لایحه حمایت میکند. او با اشاره به نام این لایحه گفت: «رئیسجمهور به این لایحه بزرگ زیبا بسیار افتخار میکند و میخواهد شاهد تصویب آن باشد.» ماسک، متحد سابق رئیسجمهور اوباما که سالها به راست متمایل بود، در طول انتخابات ریاستجمهوری۲۰۲۴ به بزرگترین اهداکننده ترامپ تبدیل شد. در طول مبارزات انتخاباتی، او خود را بهعنوان رئیس «وزارت بهرهوری دولت» معرفی کرد؛ نامی که از یک «میم» اینترنتی درباره یک «شیبا اینو» گرفته شده بود.
این نمونهای از نحوه ترکیب «جدیت» و «مضحکه» توسط ماسک در دوران قدرتش بود: ترسناکترین نیرو در واشنگتن، برای چندین ماه، گروه کوچکی از جوانان با لباسهای غیررسمی بودند که نامشان از یک سگ گرفته شده بود. با این حال، ماسک در طول مبارزات انتخاباتی۲۰۲۴ متحد بسیار مفیدی برای ترامپ بود و پس از اینکه مشاور رسمی رئیسجمهور شد، همچنان چنین ماند. حضور ماسک در رسانههای اجتماعی به سلاحی بالقوه علیه مقامات کابینه و اعضای کادر اداری تبدیل شد که ممکن بود نگرانی خود را در مورد اقدامات تهاجمی او علیه نیروی کار ابراز کنند. قدرت ماسک در ۲۶ فوریه، زمانی که ترامپ نخستین جلسه کابینه خود را برگزار کرد، آشکار بود. این ماسک - یک کارمند بدون حقوق با قدرت رسمی کم - بود که در مقابل هر یک از وزرای کابینه صحبت میکرد. ترامپ گفت: «آنها از دستورات پیروی خواهند کرد.» اما در هفتههای بعد، ماسک کمتر بهعنوان یک کمککننده و بیشتر بهعنوان آهنربایی برای جذب تیترهایی که مشاوران ترامپ آنها را مخرب میدانستند، تبدیل شد، بهویژه در نحوه توصیف او از شبکه امنیت اجتماعی، مانند ادعای کشف کلاهبرداری «عظیم» در هزینههای تامین اجتماعی. گروه کاهش بودجه ماسک، با وجود وعده شفافیت، مخفیانه عمل میکرد.
این گروه یک پنجره عمومی به کار خود باز کرد: یک «دیوارِ رسید» آنلاین (Wall of Receipts) که تمام قراردادها، کمکهای مالی و اجارههایی را که گروه لغو کرده بود، فهرست میکرد. در اوایل ماه مارس، این گروه ۱۰۵میلیارد دلار صرفهجویی را نشان میداد که بیش از یک دهم راه رسیدن به هدف ماسک بود. ماسک در ۱۰مارس در فاکسبیزینس گفت: «اگر جلوی ما گرفته نشود، به یک تریلیون دلار صرفهجویی خواهیم رسید.»
اما از همان ابتدا، این سایت دستاوردهای این گروه را بیش از حد بزرگ جلوه داد و اغلب به نظر میرسید که نشان میدهد وزارت بهرهوری بوروکراسیای را که در حال کاهش آن است، درک نمیکند. این گروه همان کاهشها را دوباره محاسبه کرد، ادعایی منتشر کرد که «میلیارد» را با «میلیون» اشتباه گرفته و به لغو قراردادهایی که سالها مرده بودند، افتخار میکرد. برخی از ادعاها حذف شدند، اما این گروه هرگز مشکل خود را با خطاها حل نکرد. اخیرا، سایت این گروه نشان داده که کاهش دیوانهوار ماسک از هدف خود بسیار کمتر بوده است. در روزی که او واشنگتن را ترک کرد، نشان داد که گروهش فقط ۱۷۵میلیارد دلار کاهش را عملیاتی کرده است.