اقدامات موثر سازمان در برخورد با فرارهای مالیاتی بررسی شد
ایست سازمان امور مالیاتی به متخلفان
تمکین از مقررات مالیاتی و در مقابل آن، فرار مالیاتی موضوعی است که نه تنها درایران بلکه در دیگر کشورها نیز دارای اهمیت بوده و همچنان محل بحث است. در ایران با مروری به گذشته‌های دور می‌توان دریافت که هیچگاه نگاه چندان مثبتی به پرداخت مالیات در کشور وجود نداشته اما سازمان امور مالیاتی با اقدامات مفید وسازنده خود در سال‌های اخیر این روند را تغییر داد و موجب شد تا عدالت مالیاتی بیش از هر زمان دیگری به بالاترین حد خود برسد. این سازمان در گام نخست با فرهنگ‌سازی مناسب میان آحاد جامعه نگاهی که در سال‌های پیشین مردم به پرداخت مالیات داشتند تغییر داد و توانست اعتماد مردم را به پرداخت مالیات با اقدامات متعددی تغییر دهد. با مشخص کردن عوامل ایجاد این نگاه منفی و تغییر آن، می‌توان دیدگاه مردم را به وصول درآمدهای مالیاتی تعدیل کرد. در گام نخست باید فرار مالیاتی را تعریف کرده و سپس به اقدامات اخیر سازمان امور مالیاتی در راستای بهبود این موضوع پرداخته می‌شود. اما پیش از آن باید به این پرسش پاسخ داد که چرا عدالت مالیاتی و اقدامات سازمان بیش از هرزمان دیگری اهمیت پیدا کرده است؟ در جواب باید گفت که یکی اهداف مهم کشور کاهش وابستگی به درامدهای نفتی به شمار می‌رود، بنابراین محل خرج کرد مالیات‌های وصول شده اهمیت زیادی پیدا می‌کند.
فرارمالیاتی چیست؟
هر گونه تلاش قانونی یا غیرقانونی برای پرداخت نکردن مالیات، یا کمتر پرداخت نمودن آن را فرار مالیاتی می‌نامیم. این اقدام به هرشیوه‌ای که صورت گیرد، مانند ندادن اطلاعات لازم درمورد عوایدومنافع مشمول مالیات به مقامات مسوول، که سبب می‌شود مودی کمتر از میزانی که قانونا موظف است پرداخت کند فرار مالیاتی خوانده می‌شود. بنابراین به هرفعالیت یا تلاشی که درجهت پرداخت نکردن مالیات یا پرداخت کمتراز میزان واقعی آن انجام شود، فرار مالیاتی گفته می‌شود.
راه‌های مقابله با فرار مالیاتی
سازمان امور مالیاتی برای جلوگیری از فرار مالیاتی از روش‌های مختلفی استفاده می‌کند. این روش‌ها شامل اجرای سامانه‌های الکترونیکی، شفاف‌سازی فرآیندها، نظارت دقیق بر معاملات، افزایش آگاهی عمومی، و اعمال جرایم سنگین است. راهکارهای سازمان امور مالیاتی برای جلوگیری از فرار مالیاتی به اختصار توضیح داده شده است.
استفاده از سامانه‌های الکترونیکی
سازمان امور مالیاتی با توسعه سامانه‌های الکترونیکی، امکان رصد تراکنش‌های مالی و شناسایی مودیان را فراهم کرده است. اتصال این سامانه‌ها به بانک‌ها، گمرک، سازمان ثبت اسناد و سایر نهادها باعث شده تا تصویر شفافی از فعالیت‌های مالی اشخاص حقیقی و حقوقی به دست‌اید.
شفاف‌سازی فرآیندهای مالیاتی
یکی از دلایل مهم فرار مالیاتی، نبود شفافیت در نظام مالیاتی و امکان چانه‌زنی‌های غیررسمی میان مودی و ممیز بود. با هوشمندسازی فرآیندها، نقش نیروی انسانی کاهش یافته و محاسبه مالیات براساس داده‌های واقعی و قابل راستی‌آزمایی انجام می‌شود. این اقدام فضای سوءاستفاده و سلیقه‌گرایی را محدود کرده است.
نظارت دقیق بر معاملات
با اتصال نظام مالیاتی به سامانه‌های خرید و فروش، پایانه‌های فروشگاهی و بانک‌ها، سازمان قادر شده است فعالیت‌های اقتصادی را به‌طور دقیق ردیابی کند. این نظارت به شناسایی معاملات مشکوک، تراکنش‌های غیرشفاف و مودیان پرریسک کمک می‌کند.
افزایش آگاهی عمومی
فرهنگ‌سازی گسترده درباره اهمیت پرداخت مالیات و عواقب فرار مالیاتی، به افزایش تمکین مودیان منجر شده است. این اقدام از طریق رسانه‌ها، کمپین‌های عمومی، اطلاع‌رسانی دیجیتال و آموزش‌های هدفمند در حال اجراست.
اعمال جرایم سنگین برای متخلفان
در مواردی که فرار مالیاتی شناسایی می‌شود، برخورد قاطع و قانونی در دستور کار قرار دارد. سازمان با اعمال جریمه‌های سنگین، محرومیت از خدمات دولتی و پیگیری‌های قضایی، تلاش می‌کند هزینه تخلف را برای فراریان افزایش دهد.
راه‌اندازی سامانه سوت‌زنی مالیاتی
یکی از نوآوری‌های سازمان، ایجاد سامانه گزارش تخلفات مالیاتی توسط مردم است. شهروندان می‌توانند با اطمینان از حفظ هویت‌شان، تخلفات مشاهده‌شده را گزارش دهند. این اقدام مشارکت عمومی در مقابله با فساد مالیاتی را تقویت کرده است.
اجرای حسابرسی سیستمی
حسابرسی سنتی با دخالت‌های انسانی و احتمال خطا یا تبانی همراه بود. در حسابرسی سیستمی، با تکیه بر داده‌های الکترونیکی، تخلفات بدون دخالت مستقیم مامور شناسایی می‌شود. این روش، سرعت، دقت و شفافیت فرآیند حسابرسی را افزایش داده است.
اصلاح سیاست‌های مالیاتی
با بازنگری در ساختار معافیت‌ها، مشوق‌ها و نرخ‌های مالیاتی، زمینه برای کاهش انگیزه فرار مالیاتی فراهم شده است. وقتی نظام مالیاتی عادلانه، ساده و شفاف باشد، تمایل به تمکین داوطلبانه افزایش می‌یابد. در حالی‌که برخی از افراد همچنان با استفاده از روش‌هایی مانند عدم استفاده از کارت‌خوان، نگهداری حساب‌های اجاره‌ای و ثبت‌نام صوری به‌دنبال فرار مالیاتی هستند، اما سازمان امور مالیاتی با تقویت ابزارهای نظارتی و اصلاح سیاست‌ها، توانسته از این فرارها جلوگیری کند و گامی موثر در جهت استقرار عدالت مالیاتی بردارد
