لزوم توجه ویژه به سهامداران خرد؛
تمدید تعطیلی بورس
متوقف‌شدن دادوستدهای بازار سهام، با وجود آنکه خیال سهامداران را از ریزش احتمالی قیمت سهام راحت کرده است، اما همچنان در خصوص سرمایه‌های قفل شده سهامداران خرد نگرانی‌هایی وجود دارد. با این حال، با در نظر گرفتن این دغدغه، معاملات اوراق بهادار دولتی و صندوق‌های درآمد ثابت طی روز شنبه، از ساعت ۹ تا ۱۱صبح برقرار است. پس از انفعال سازمان بورس در هفته‌های گذشته با اتخاذ تصمیمات مهم و حساس در این روزها، رضایت بورسی‌ها نیز جلب شده و می‌تواند به بازگشت اعتماد به بورس کمک کند.
تعیین‌تکلیف سرمایه‌گذاران خرد
بورس تهران، برای نخستین‌بار یک ریسک سیستماتیک مهم را تجربه می‌کند. خطر درگیری نظامی که احتمالا علاوه بر نوساناتی که در بورس و قیمت سهام به وجود می‌آورد، می‌تواند فضای حقیقی و عملیاتی شرکت‌ها را نیز با اختلال همراه کند. با این حال، سازمان بورس نخستین قدم را برای حمایت از سهامداران خرد برداشت. با این حال، انتظار می‌رود در معاملات صندوق‌های درآمد ثابت، افراد حقوقی و اشخاصی که به سرمایه‌های خود احتیاج ندارند وارد نشوند تا بتوان نقدشوندگی سرمایه‌های خرد را تضمین کرد. هرچند نهادهای مالی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری تحت فشار خواهند بود، اما به نظر می‌رسد نقش حقیقی‌ها در این شرایط حائز اهمیت است.
برخی از سهامداران و فعالان بازار طی چند روز گذشته در خصوص فعال‌شدن بازار توافقی برای بهبود نقدشوندگی سرمایه بورسی‌ها صحبت به میان آورده‌اند. به این صورت که خارج از بازار اصلی سهام، یک بازار توافقی ایجاد شود تا با دامنه نامحدود برخی از سرمایه‌گذاران که سبد کوچکی از سهام را در بازار تشکیل داده‌اند، بتوانند پول‌های خود را برای تامین مایحتاج زندگی فراهم کنند.
علاوه بر این، صندوق‌های طلا که طی چند سال اخیر با شتاب زیادی بزرگ شده‌اند، مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار دارند. این صندوق‌ها برای حفظ ارزش پول اهالی بازار کاربرد داشتند و برخی از سهامداران برای پس‌انداز پول‌های خود و حفظ امنیت آن به صندوق‌های طلا روی آوردند. با این حال، متوقف‌شدن معاملات این صندوق‌ها و مبهم‌ماندن سرنوشت آنان در صورت بازگشایی واحدهای این صندوق‌ها، نگرانی‌هایی را ایجاد کرده است. هرچند بر خلاف سایت‌های فروش آنلاین طلا، صندوق‌های بورسی با خرید گواهی شمش و سکه در بورس کالا با پشتوانه طلای فیزیکی امنیت سرمایه طرفداران صندوق‌های طلا را تامین کرده بودند. صندوق‌های طلا نیز مانند بازار اوراق بهادار می‌تواند معاملاتی خارج از بازار اصلی خود در بورس کالا داشته باشند.
توصیه می‌شود، سرمایه‌گذاران خرد که پول‌های اندک خود را برای سرمایه‌گذاری در سهام و صندوق‌های طلا به بورس تهران آورده‌اند، با توجه به محدودبودن ساعات معاملاتی صندوق‌های درآمد ثابت، اول صبح سفارش‌های خود را در بازار ثبت کرده، تا بتوانند سرعت نقدشوندگی سرمایه خود را افزایش دهند. ضمن آنکه به حقوقی‌ها و نهادهای سرمایه‌گذاری که به نقدینگی ضروری احتیاج ندارند، از ثبت سفارش و ایجاد اختلال در فرآیند نقدشدن سرمایه‌های خرد خودداری کنند. در این شرایط حساس توجه ویژه به سرمایه‌های خرد ضرورت دارد تا با آرام‌شدن اوضاع سیاسی و سر‌وسامان‌گرفتن شرایط نظامی کشور، مجددا بازار سرمایه بازگشایی شده و با اتخاذ رویکردهای صحیح در دوران سکانداری وزیر جدید اقتصاد، رونق به بازار سهام بازگردد.
چالش‌های کنونی و نگرانی‌های سهامداران
در همین رابطه هاتف شاملو، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» گفت: تعطیلی کنونی بورس ایران، اگرچه برای جلوگیری از ریزش سنگین بازار ضروری بوده، نگرانی‌هایی را در میان سهامداران به‌وجود آورده است. بسیاری از سرمایه‌گذاران، به‌ویژه کسانی که در صندوق‌های درآمد ثابت و طلایی سرمایه‌گذاری کردند، به‌دلیل نیاز فوری به نقدینگی در شرایط جنگی، خواستار بازگشایی محدود بازار برای برداشت دارایی‌های خود بودند که با اقدام شورای عالی بورس، فعلا معاملات صندوق‌های درآمد ثابت برای روز شنبه ۳۱خردادماه در ساعات محدود باز شده است. با این حال، حضور فیزیکی کارگزاران و فعالیت شرکت‌ها در تهران به‌دلیل شرایط بحرانی و تعطیلی گسترده شهر با مشکلات جدی مواجه است.
او در ادامه افزود: کاهش ارزش پول ملی، افزایش تورم و فشار روانی ناشی از جنگ، همراه با شایعاتی مبنی بر حملات به زیرساخت‌های کلیدی مانند پالایشگاه تهران و کارخانه‌های فولاد و پتروشیمی، بار روانی سنگینی بر سهامداران وارد کرده است. این عوامل می‌توانند در صورت بازگشایی بازار، فشار فروش سنگینی را به بورس تحمیل کنند.
این کارشناس با اشاره به راهکارهای پیشنهادی برای مدیریت بحران کنونی اظهار کرد: برای کاهش تبعات تعطیلی طولانی‌مدت بورس و حمایت از سرمایه‌گذاران، بررسی برخی راهکارها می‌تواند راه‌گشا باشد.
تقویت زیرساخت‌های سایبری و پدافند غیرعامل می‌تواند از هک و دستکاری اطلاعات مالی جلوگیری کند. از طرفی تزریق منابع مالی توسط دولت به صندوق‌های توسعه و حمایتی می‌تواند فشار فروش احتمالی را در زمان بازگشایی کاهش دهد.
در این میان آگاه‌سازی سهامداران حقیقی و ارائه آموزش‌های مناسب برای مدیریت شرایط بحرانی می‌تواند به حفظ اعتماد عمومی کمک کند. درخصوص بازگشایی محدود صندوق‌های درآمد ثابت و طلا می‌توان گفت اعمال سقف مجاز برداشت و مدیریت دقیق معاملات این صندوق‌ها می‌تواند به تامین نیازهای نقدینگی سرمایه‌گذاران کمک کند.
نقش کارگزاران در شرایط بحرانی
کارگزاران در شرایط جنگی نقش کلیدی در حفظ ثبات بازار دارند. اطلاع‌رسانی سریع و دقیق، پشتیبانی از مشتریان و حفظ زیرساخت‌های دیجیتال برای جلوگیری از اختلال و نفوذ سایبری از وظایف اصلی آنها است. با این حال، تمرکز حملات در پایتخت و تعطیلی بسیاری از شرکت‌ها، فعالیت کارگزاران را با چالش مواجه کرده است. بنابراین درحالی‌که تعطیلی بورس در شرایط کنونی اقدامی ضروری بوده، ادامه‌دار شدن آن می‌تواند نگرانی‌های سهامداران را تشدید کند. تجربه کشورهای توسعه‌یافته نشان می‌دهد که بازارگردانی قوی، حمایت دولت و شفافیت اطلاعات می‌تواند از تعطیلی طولانی‌مدت جلوگیری کند. با این حال، با توجه به‌شدت درگیری‌ها و تمرکز حملات در تهران، بازگشایی بازار در کوتاه‌مدت با محدودیت‌های شدید، مانند کاهش دامنه نوسان به یک‌درصد، محتمل است. دولت و سازمان بورس باید با مدیریت دقیق و اتخاذ تدابیر ویژه، به مانند حمایت از صندوق‌های درآمد ثابت و تقویت زیرساخت‌ها، به کاهش نگرانی‌های سهامداران و حفظ ثبات اقتصادی کمک کنند. در این شرایط ایجاد آرامش در اذهان عمومی و حمایت از معیشت مردم از اولویت‌های اصلی است.
