آیا بیتکوین در شرایط جنگ می‌تواند پناهگاه مالی باشد؟
ضربه‌گیر رمزارزها در دل جنگ
در سالیان اخیر به دلایل مختلفی از جمله تحریم‌‌‌ها، تورم مزمن و کاهش ارزش پول ملی، اقتصاد ایران دچار فرسایش شده است. در چنین فضایی، مردم به خرید و معاملات دارایی‌‌‌هایی که از افت ارزش مصون باشند علاقه نشان می‌دهند؛ شرایطی که طلا، ارز و رمزارزها را در میان بخش قابل‌توجهی از جامعه محبوب ساخته است. اما برخلاف طلا که سابقه‌‌‌ای طولانی در حفظ ارزش دارد، رمزارزها پدیده‌‌‌ای نوظهور به شمار می‌‌‌روند که طی چند وقت گذشته بار‌‌‌ها خطرات سرمایه‌گذاری و نگهداری خود را به کاربران نشان داده‌‌‌اند. این بحران‌ها که به افزایش نگرانی‌ها درباره بی‌ثباتی اقتصادی و تورم جهانی منجر شده‌اند، توجه فعالان بازار رمزارز را بیش از پیش به خود جلب کردهاند. در این راستا بیتکوین به عنوان شاه‌نشین بازار کریپتو و محبوب‌ترین رمزارز در جهان بار دیگر مرکز توجهات قرار گرفته و بسیاری این سوال را مطرح می‌کنند که آیا بیتکوین در دوران جنگ می‌تواند یک پناهگاه امن مالی باشد؟
رمزارزها در دل آتش
بر اساس داده‌‌‌های منتشرشده بیتکوین طی روزهای گذشته نوسانات معناداری را تجربه کرده که عمدتا ناشی از تشدید تنش‌‌‌های ژئوپلیتیک در خاورمیانه و تغییر انتظارات سرمایه‌گذاران بوده است. در حال حاضر، بیتکوین با قیمتی در حدود ۱۰۶هزار دلار معامله می‌شود، البته ناگفته نماند که این دارایی در روزهای پیشین به کانال ۱۰۸هزار دلاری نیز رسید. این سطح قیمتی بیانگر یک بازگشت چشمگیر پس از سقوط آن به نزدیکی ۱۰۴هزار دلار بود؛ سقوطی که به‌‌‌دنبال انتشار خبر حمله‌‌‌های موشکی و احتمال درگیری گسترده‌‌‌تر میان ایران و اسرائیل رخ داد. این افت بیش از ۳.۵درصد از ارزش بیتکوین را در مدت کوتاهی از بین برد، چرا که بازار رمزارزها همزمان با بازارهای سهام و کامودیتی‌‌‌ها به شوک اولیه ناشی از بحران واکنش نشان داد. اما نکته قابل‌توجه در روند اخیر، سرعت بازگشت قیمت بود. ظرف کمتر از ۴۸ ساعت، بیتکوین توانست مجددا از مرز ۱۰۶هزار دلار عبور کند و سپس در پی ورود موج جدیدی از نقدینگی و خریدهای نهادی به سطح ۱۰۸هزاردلار برسد. به گفته کوین تلگراف این بازگشت قیمتی تا حد زیادی ناشی از خریدهای سنگین شرکت‌هایی مانند MicroStrategy بوده است که با استفاده از افت‌‌‌های موقت، اقدام به جمع‌‌‌آوری دارایی کردهاند. خرید اخیر MicroStrategy حدود ۱۰۱۰۰ بیتکوین به ارزش تقریبی یک میلیارد دلار را شامل شد که پیام روشنی به بازار درباره اعتماد نهادی به بیتکوین در دوران بحران داد. این خریدها نه‌‌‌تنها از سقوط عمیق‌‌‌تر جلوگیری کردند بلکه باعث شد بیتکوین سطح حمایت روانی ۱۰۵هزار دلار را حفظ کند.
در کنار بیتکوین، اتریوم (ETH) نیز روند مشابهی را طی کرد. اتریوم که در آغاز بحران تا سطح ۵۵۰۰ دلار عقب‌‌‌نشینی کرده بود، توانست با بازگشت بخشی از اعتماد بازار، خود را به محدوده ۵۸۰۰ دلار برساند. داده‌‌‌ها نشان می‌دهد که اتریوم با وجود حساسیت بالاتر به تحولات کلان اقتصادی، از حمایت تقاضای قوی در سطح ۵۴۰۰ تا ۵۵۰۰ دلار برخوردار بوده است. از سوی دیگر سولانا (SOL) پس از افت تا محدوده ۱۷۵ دلار، اکنون نزدیک به ۱۹۰ دلار معامله می‌شود. ریپل (XRP) هم با افت اولیه تا ۰.۵۴ دلار، در حال حاضر حدود ۰.۵۹ دلار است. این بازگشت‌‌‌ها نشان می‌دهد که رمزارزها پس از شوک اولیه ناشی از بحران‌های ژئوپلیتیک، هنوز از تقاضای بنیادی قوی و حمایت نهادی بهره‌‌‌مندند. به‌‌‌ویژه در مورد بیتکوین، خریدهایETFهای اسپات و علاقه سرمایه‌گذاران بزرگ به تجمیع در قیمت‌های پایین‌‌‌تر، نقش کلیدی در تثبیت بازار ایفا کرده است.
معاملات در بحران
در روز‌‌‌هایی که فضای جهان درگیر تنش‌‌‌های نظامی و سیاسی است، بازارهای مالی واکنش‌‌‌های احساسی و سریعی از خود نشان می‌دهند. در این بین باید توجه داشت که برخلاف دیگر بازارهای مالی، بازار رمزارزها بی‌‌‌وقفه فعالیت دارد. در حالی که بازارهای جهانی مانند بورس در تعطیلات آخر هفته متوقف می‌‌‌شوند، بیتکوین و دیگر ارزهای دیجیتال ۲۴ ساعته و در تعطیلات نیز به فعالیت خود ادامه می‌دهند. این ویژگی باعث شده است تا در موقعیت‌‌‌های بحرانی، بازار رمزارزها اولین واکنش‌‌‌ها را به وضعیت نشان دهد.
تا به امروز، بیتکوین نسبت به سایر دارایی‌‌‌ها واکنش خفیف‌‌‌تری داشته و ریزش آن محدود بوده است. این شرایط در حالی رخ داده است که در سایر موقعیت‌‌‌های مشابه جهانی، نوسانات بسیار شدیدتری در بازار رمزارزها دیده شده بود.
برخی تحلیلگران این پایداری نسبی را نشانه‌‌‌ای از وجود تقاضای قوی در بازار می‌‌‌دانند و معتقد هستند که سطح ۱۰۴هزار دلار به‌‌‌عنوان سطح حمایتی مستحکم عمل کرده است. با این حال، باید در نظر داشت که اگر بحران وارد فاز جدیدی شود یا تاسیسات مهم مانند منابع نفتی آسیب ببینند، احتمال دارد که در شروع هفته بازارهای جهانی و به‌‌‌ویژه بورس با افت‌‌‌های سنگینی مواجه شوند؛ در چنین شرایطی، افزایش فشار فروش در بیتکوین نیز محتمل خواهد بود. بنابراین، توجه به این نکته ضروری است که ثبات فعلی بازار ارزهای دیجیتال شکننده است و هر لحظه این احتمال وجود دارد که دچار شوک جدیدی شود. در این بین، صرافی‌‌‌های رمزارزی ایرانی و پلتفرم‌‌‌های آنلاین خرید و فروش طلا طی یک هماهنگی مشترک با بانک مرکزی، عملیات درگاه‌‌‌های پرداخت ریالی خود را به طور موقت متوقف کردهاند. هدف اصلی این اقدام، کنترل شرایط حساس فعلی و پرهیز از هیجان‌‌‌های زودگذر در بازارهای مالی عنوان شده است.
در نتیجه و از جمعه شب، واریز وجه از مسیر‌‌‌هایی مانند کارت‌‌‌به‌‌‌کارت، واریز مستقیم بانکی و دیگر مسیر‌‌‌های پرداخت دیجیتال مسدود شده و فقط برخی از خدمات اصلی مانند برداشت ریالی یا واریز رمزارز همچنان برقرار مانده است. پلتفرم‌‌‌ها در بیانیه‌‌‌های خود به کاربران توصیه کردهاند که از خریدهای هیجانی، تصمیمات پرریسک و انتقال‌‌‌های سنگین در این دوره زمانی اجتناب کنند. انجمن فین‌‌‌تک ایران نیز با صدور اطلاعیه‌‌‌ای اعلام کرده است که این محدودیت‌ها داوطلبانه و با هدف افزایش هماهنگی با سیاست‌‌‌های کلان کشور اتخاذ شده و در صورت عادی شدن وضعیت، همه خدمات به حالت پیشین بازخواهد گشت.
در چنین فضای ملتهبی، سرمایه‌گذاران و معامله‌گران باید با دقت بسیار بیشتری فعالیت داشته باشند. نوسانات ناگهانی یکی از ویژگی‌‌‌های همیشگی بازار رمزارز‌‌‌هاست و این نوسانات در شرایط بحرانی ممکن است که در نتیجه موارد مختلفی از جمله شایعات شکل بگیرند. در این شرایط، کوچک‌ترین خبر تاییدنشده‌‌‌ای درباره وضعیت سیاسی یا اقتصادی کشور، می‌تواند افزایش ناگهانی فشار خرید یا فروش را به دنبال داشته باشد. در این میان، کاربران بی‌‌‌تجربه که استراتژی‌‌‌های مناسب معاملاتی ندارند، بیشترین آسیب را می‌‌‌بینند.
همچنین باید در نظر داشت که اختلال در درگاه‌‌‌های پرداخت، به معنی دشوار‌‌‌سازی واریز و ثبت معاملات ارزهای دیجیتال است. در این شرایط، فعالیت کانال‌‌‌های غیررسمی و بازار سیاه افزایش پیدا می‌کند که می‌تواند زمینه‌ساز رشد کلاهبرداری، قیمت‌گذاری‌‌‌های غیرواقعی و زیان بیشتر برای کاربران ناآگاه باشد. بنابراین، افرادی که قصد ادامه فعالیت در این شرایط را دارند باید بیش از هر زمان دیگری تحلیل و احتیاط را جدی بگیرند و فراموش نکنند که هر تصمیم عجولانه، می‌تواند تبعاتی جبران‌ناپذیر به همراه داشته باشد.
