تقاضای جهانی نفت در سال۲۰۲۵ به‌طور متوسط ۸۰۰هزار بشکه در روز افزایش مییابد
درآمدزایی اوپک‌‌‌‌‌‌‌پلاس از مسیر اشباع
این سومین ماه پیاپی است که بزرگ‌ترین اتحاد تولیدکنندگان نفت جهان، به رهبری عربستان و روسیه، سیاست تزریق نفت بیشتر به بازار را دنبال می‌کند؛ آن‌‌‌‌‌‌‌هم در شرایطی که بهای نفت به پایین‌ترین سطح چهارساله خود رسیده و نگرانی‌ها درباره مازاد عرضه تشدید شده‌است. هدف این سیاست، بازپس‌‌‌‌‌‌‌گیری سهم بازار از رقبا، به‌ویژه تولیدکنندگان شیل در آمریکا و هم‌‌‌‌‌‌‌زمان اعمال فشار بر آن دسته از کشورهای عضو این گروه است که از سقف تولید خود تخطی کرده‌اند؛ در واقع اوپک‌‌‌‌‌‌‌پلاس با این تصمیم نهتنها توازن ظریف میان عرضه و تقاضا را به چالش می‌کشد، بلکه نشان می‌دهد؛ در بازی جدید بازار نفت، حجم تولید جایگزین قیمت به‌عنوان ابزار اصلی درآمدزایی شده‌است؛ تغییری که می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای برای ثبات بازار انرژی در ماه‌های پیش‌‌‌‌‌‌‌رو داشته‌باشد.
در تصمیمی قابل‌پیش‌بینی، گروه کشورهای صادرکننده نفت و متحدانش موسوم به اوپک‌‌‌‌‌‌‌پلاس، روز یکشنبه اول ژوئن اعلام کردند؛ در ماه ژوئیه نیز تولید نفت خود را به میزان ۴۱۱هزار بشکه در روز افزایش خواهند داد؛ تصمیمی که برای سومین ماه متوالی در راستای سیاست بازپس‌‌‌‌‌‌‌گیری سهم بازار و اعمال فشار بر تولیدکنندگان متخلف اتخاذ شده‌است؛ این در حالی است که قیمت جهانی نفت‌خام تحت‌فشار عرضه مازاد در روز جمعه ۳۰ ماه مه به ۶۲دلار در بشکه افت کرد و چشم‌‌‌‌‌‌‌انداز اقتصادی جهان نیز همچنان با نااطمینانی‌‌‌‌‌‌‌هایی همراه‌است.
تکرار راهبرد حجمی
پس از سال‌ها محدودسازی تولید به‌منظور حمایت از قیمت‌ها -که مجموعا بیش از ۵میلیون بشکه در روز یا معادل ۵درصد از تقاضای جهانی بود- هشت کشور عضو اوپک‌‌‌‌‌‌‌پلاس از آوریل امسال مسیر جدیدی را در پیش گرفتند. ابتدا در آوریل افزایش تولیدی نسبتا ملایم را تجربه کردند، اما از ماه مه این روند شدت گرفت و اکنون قرار است تا ژوئیه نیز ادامه یابد. این گروه؛ در واقع تاکنون در فاصله آوریل تا ژوئیه افزایش‌‌‌‌‌‌‌هایی معادل یک‌‌میلیون و ۳۷۰هزار بشکه در روز را اعلام کرده‌اند؛ معادل ۶۲درصد از برنامه کلی بازگرداندن ۲میلیون و ۲۰۰هزار بشکه‌‌‌‌‌‌‌ای به بازار. برخی تحلیلگران این تصمیم را نشانه‌‌‌‌‌‌‌ای از تغییر رویکرد استراتژیک اوپک‌‌‌‌‌‌‌پلاس می‌دانند. هری چیلیگریان، تحلیلگر گروه اونیکس کپیتال، معتقد است: «این تصمیم به‌وضوح نشان می‌دهد؛ در حال‌حاضر سهم بازار در صدر اولویت‌‌‌‌‌‌‌ها قرار دارد. وقتی قیمت نمی‌تواند درآمد کافی ایجاد کند، حجم تولید به ابزار جایگزین تبدیل می‌شود.»
مهره‌‌‌‌‌‌‌چینی برای بازسازی سلطه
در راس این تصمیم‌گیری‌‌‌‌‌‌‌ها، عربستان و روسیه قرار دارند؛ دو بازیگر کلیدی که نهتنها به‌دنبال بازپس‌‌‌‌‌‌‌گیری سهم بازار خود هستند بلکه قصد دارند با افزایش عرضه، کشورهایی مانند عراق و قزاقستان را که بیش از سهمیه تعیین‌‌‌‌‌‌‌شده تولید کرده‌اند، تنبیه کنند. گفته می‌شود این کشورها با بر‌‌گزاری نشست آنلاین در روز یکشنبه، علاوه‌بر تصویب افزایش تولید ژوئیه، گزینه‌‌‌‌‌‌‌های دیگری نیز برای آینده بررسی کرده‌اند. الکساندر نواک، معاون نخست‌‌‌‌‌‌‌وزیر روسیه، ضمن حمایت از تصمیم افزایش تولید گفته که بازار تابستانی آمادگی جذب بشکه‌‌‌‌‌‌‌های بیشتر را دارد. تحلیلگر UBS، جیووانی استانوو نیز معتقد است: «بازار نفت هنوز اشباع نشده و می‌تواند افزایش تولید را جذب کند، به‌ویژه که بخش قابل‌توجهی از افزایش اعلام‌‌‌‌‌‌‌شده عملا تحقق نخواهد یافت؛ زیرا برخی از این کشورها از قبل هم بیش از سهمیه تولید می‌کردند.»
قیمت‌ها در سراشیبی
در پی اعلام افزایش سه‌‌‌‌‌‌‌مرحله‌‌‌‌‌‌‌ای تولید از سوی اوپک‌‌‌‌‌‌‌پلاس، قیمت نفت در ماه آوریل به پایین‌ترین سطح چهار سال‌گذشته رسید و حتی به زیر ۶۰ دلار در هر بشکه سقوط کرد. روز جمعه ۳۰ ماه مه هر بشکه نفت‌برنت زیر ۶۳دلار فروخته شد. بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که عرضه مازاد اوپک‌‌‌‌‌‌‌پلاس مهم‌ترین عامل فشار بر قیمت‌هاست، عاملی که نهتنها رقبایی مانند تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا را هدف قرارداده، بلکه به کل بازار آسیب زده است. خورخه لئون، تحلیلگر ژئوپلیتیک موسسه ریستاد و یکی از مقامات پیشین اوپک، با لحنی هشدارآمیز گفته است: «سه ضربه از سوی اوپک‌‌‌‌‌‌‌پلاس وارد‌شده و هیچ‌‌‌‌‌‌‌کدام سبک نبوده‌‌‌‌‌‌‌اند. ماه مه هشدار داد، ژوئن تایید کرد و ژوئیه شلیک نهایی بود.»
شکاف در اجماع
با وجود اجماع کلی میان اعضای کلیدی، برخی کشورها نسبت به ادامه این روند ابراز نگرانی کرده‌اند. الجزایر یکی از معدود کشورهایی بود که در نشست اخیر خواستار توقف افزایش تولید شد. به گفته منابع آگاه، این کشور نگرانی‌هایی از بابت اثرات منفی ادامه روند کاهش قیمت‌ها بر درآمدهای ارزی خود دارد. بر اساس آخرین نظرسنجی رویترز از تحلیلگران بازار، انتظار می‌رود تقاضای جهانی نفت در سال۲۰۲۵ به‌طور متوسط ۸۰۰هزار بشکه در روز افزایش یابد. آژانس بین‌المللی انرژی نیز در تازه‌‌‌‌‌‌‌ترین گزارش خود رشد تقاضا را در همین حدود و برابر با ۷۴۰هزار بشکه در روز برآورد کرده و این در حالی است که اوپک‌‌‌‌‌‌‌پلاس علاوه‌بر سهمیه ۲میلیون و ۲۰۰هزار بشکه‌‌‌‌‌‌‌ای که اکنون در حال آزادسازی آن است، دو لایه دیگر از کاهش تولید نیز دارد که انتظار می‌رود تا پایان سال۲۰۲۶ باقی‌بمانند.
چنین وضعیتی نشان می‌دهد؛ این گروه از لحاظ فنی هنوز قدرت مداخله در بازار را حفظ کرده‌است، اما اجرای چندلایه‌‌‌‌‌‌‌ای این سیاست‌ها می‌تواند به تداخل سیگنال‌ها در بازار منجر شود. در مجموع، افزایش تولید اوپک‌‌‌‌‌‌‌پلاس در بحبوحه تابستان داغ نفتی، یک قمار پرریسک محسوب می‌شود. از یک‌سو، فصل تابستان با افزایش تقاضای سنتی می‌تواند جایی برای جذب این عرضه بیشتر فراهم کند، اما از سوی دیگر، سیاست‌های تنبیهی علیه تولیدکنندگان متخلف، همراه با تمایل به بازپس‌‌‌‌‌‌‌گیری سهم بازار، ممکن است به جنگ قیمتی جدیدی در بازار نفت منجر شود؛ جنگی که در نهایت به ضرر تمامی تولیدکنندگان، حتی رهبران اوپک‌‌‌‌‌‌‌پلاس تمام شود.
