سامانه جامع معاملات مدت‌‌‌دار ارزی افتتاح شد
مکانیزم پیشفروش ارز
بخش دیگر سامانه جامع معاملات مدت‌‌‌دار ارزی، مربوط به بازار امتیاز صادراتی است که به گفته رئیس کل بانک‌مرکزی این بازار براساس درخواست فعالان اقتصادی و با همکاری وزارت صنعت و مرکز مبادله ایران طراحی شده است. در این مراسم وزیر صمت تاکید کرد که تسهیل مبادله ارز بین صادرکنندگان و واردکنندگان می‌‌‌تواند موجب تمایل فعالان اقتصادی به حرکت در مسیر شفاف مبادله ارز شود و از طرفی تعیین دستوری نرخ ارز و احساس مالکیت دولت نسبت به ارز می‌‌‌تواند صادرکنندگان و واردکنندگان را به طرف فعالیت در بازار غیر‌رسمی سوق دهد.
رونمایی از دو ابزار جدید تامین مالی ارزی
صبح روز گذشته، مراسم رونمایی و افتتاح بازار پیشفروش ارز و بازار امتیاز صادراتی در محل مرکز مبادله ایران، با حضور محمدرضا فرزین رئیس کل بانک مرکزی، محمد اتابک وزیر صنعت، معدن و تجارت، علیرضا گچپززاده معاون ارزی بانک مرکزی، احسان قاضی‌زاده عضو کمیسون صنایع مجلس شورای اسلامی و قدیر قیافه نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران برگزار شد. محمدرضا فرزین در این مراسم گفت: ابزار پیشفروش ارز روشی شبیه forward market است؛ هرچند به دلیل محدودیت‌هایی که وجود دارد کاملا با آن منطبق نیست. ابزار دوم با عنوان بازار معاملات امتیاز صادراتی طراحی شده است. بانک‌مرکزی نیاز به چنین ابزاری را احساس کرده بود و اتاق بازرگانی نیز خواهان راه‌‌‌اندازی آن بود. این ابزار با همکاری وزارت صمت و مرکز مبادله ارز و طلا و معاونت ارزی بانک‌مرکزی طراحی شده است.
رئیس کل بانک‌مرکزی دو دلیل اصلی گام برداشتن در مسیر توسعه ابزارهای تامین مالی در سال‌جاری را نخست، نام‌گذاری سال به نام تولید و سرمایه‌گذاری و دوم کاهش درآمدهای ارزی حاصل از صادرات نفت اعلام کرد. به گفته فرزین، با شروع به کار دو ابزار جدید «بازار پیشفروش ارز» و «بازار امتیاز صادراتی»، در حال حاضر از سه‌ابزار برای افزایش تامین مالی استفاده می‌شود. نخستین ابزار، انتشار اوراق صکوک یورویی است که ارزیابی شده بود تا پایان سال ۲میلیارد دلار توسط این ابزار تامین مالی صورت خواهد گرفت. به گفته رئیس کل بانک مرکزی تاکنون ۴۶۰میلیون دلار از این اوراق به فروش رسیده است.
با این حال ارزیابی بانک مرکزی از تامین مالی ابزار جدید بالاتر است. فرزین در ارزیابی ابزار «تالار پیشفروش ارز» اعلام کرد که پیش‌بینی می‌شود از طریق این ابزار حدود ۳میلیارد دلار تامین مالی تا پایان سال انجام شود. این ابزار می‌‌‌تواند موجب کاهش ریسک‌‌‌های صنعت و ایجاد ثبات در نرخ ارز شود. به گفته فرزین، بنگاه‌‌‌های خوشنام بزرگی در کشور با درآمد ارزی وجود دارند که می‌‌‌توانند به نحو مقتضی از این ابزار برای تامین مالی فعالیت‌های اقتصادی خود بهره ببرند.
رئیس هیات عالی بانک مرکزی در خصوص ابزار «امتیاز صادراتی» نیز گفت: این ابزار با هدف پیوند سیاست‌‌‌های ارزی و سیاست‌‌‌های تجاری طراحی شده است. تشخیص بنگاه‌‌‌های دارای شرایط استفاده از این ابزار برعهده وزارت صمت است و این وزارتخانه براساس سیاست‌‌‌های تجاری خود بنگاه‌‌‌های واجد شرایط را به بانک مرکزی معرفی خواهد کرد. این بنگاه‌‌‌ها در بازار ثانویه می‌‌‌توانند با هم رقابت کرده و نسبت به خرید و فروش امتیاز صادراتی اقدام کنند. صادرکنندگان محصولات خرد مانند محصولات کشاورزی و صنایع‌دستی گروه هدف بهره‌بردار از این ابزار هستند.
به گفته فرزین، این بازار به حل مشکلات مربوط به بازگشت ارز و افزایش انگیزه برای بازگشت ارز این نوع صادرکنندگان نیز کمک خواهد کرد. او هدف معرفی این ابزارها را تقویت ثبات ارزی و تامین مالی ارزی دانست. رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به کاهش درآمدهای ارزی ناشی از کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی گفت: با توجه به این موضوع باید به دنبال استفاده از شیوه‌‌‌هایی باشیم که تامین ارز و تامین مالی ارزی بدون خلل برای تامین مایحتاج اقتصاد کشور انجام شود که روش‌های جدید این مسیر را هموار کرده‌اند.
تسهیل تجارت و بازگشت ارز صادراتی
در این مراسم محمد اتابک، وزیر صنعت، معدن و تجارت، اعلام کرد که با توجه به تمهیدات بانک مرکزی برای تسهیل‌‌‌گری در حوزه تجارت و ابزارهای طراحی‌شده در این زمینه انتظار می‌رود تجار و بازرگانان بتوانند با استفاده از این ابزارها تحت نظارت بانک مرکزی اقدام به مبادله ارز حاصل از صادرات خود کنند. وزیر صنعت، معدن و تجارت سهولت در امر صادرات و واردات، تسهیل بازگشت ارز حاصل از صادرات و تشویق صادرکنندگان برای بازگشت ارز را از مهم‌ترین اهداف ابزارهای طراحی‌شده از سوی بانک مرکزی عنوان کرد.
علیرضا گچپززاده، معاون ارزی بانک‌مرکزی، هم در مراسم رونمایی از سامانه پیشفروش ارز و بازار معاملات امتیاز صادراتی، این دو ابزار را در راستای سیاست‌‌‌های جدید بانک مرکزی برای تحقق شعار سال و تسهیل سرمایه‌گذاری برای تولید و همچنین اجرای قانون برنامه هفتم توسعه و قانون جدید مبارزه با قاچاق کالا و ارز اعلام کرد. او توضیح داد که در تالار پیشفروش ارز، امکان پیشفروش ارز توسط صادرکنندگانی که تعهدات ارزی خود را به‌موقع انجام دادهاند فراهم می‌شود.
این عرضه‌‌‌ها با درصد‌‌‌های تخفیف مشخصی انجام می‌شود تا یک برنامه پیش‌بینی‌‌‌پذیر در تامین ارز به وجود بیاید. به گفته او تامین مالی پروژه‌‌‌ها و طرح‌‌‌های توسعه‌‌‌ای، کاهش صف تقاضای ارز، بهبود و مدیریت منابع و مصارف ارزی و مدیریت انتظارات تورمی از اهداف ایجاد بازار پیشفروش ارز است. متقاضیان فروش صادرکنندگانی هستند که تعهدات ارزی خود را به‌موقع انجام دادهاند و طرح‌‌‌ها و برنامه‌‌‌های توسعه‌‌‌ای خود را ارائه می‌کنند. معاون ارزی بانک‌مرکزی در ادامه توضیح داد که خریداران نیز واردکنندگانی هستند که از سوی وزارت صمت معرفی می‌‌‌شوند.
صادرکنندگان با تایید در کمیسیون ارزی بانک مرکزی امکان فروش مدت‌‌‌دار یا پیشفروش ارز را خواهند داشت. تعیین نرخ‌ها براساس نرخ‌های مرکز مبادله انجام می‌شود و تعیین نرخ در چارچوب ضوابط بانک مرکزی خواهد بود. برای این اقدام مصوبه شورای فقهی بانک مرکزی نیز تصویب شده و هماهنگی‌‌‌های لازم صورت گرفته و موافقت این شورا نیز دریافت شده است.
گچپززاده در خصوص تالار معاملات امتیاز صادراتی گفت: تشویق صادرات غیرنفتی، تسهیل بازگشت ارز به کشور و جداسازی سیاست تجاری از ارزی از جمله اهداف این بازار است. فعالیت در این بازار، هم می‌‌‌تواند از طریق بانک و هم از طریق صادرکننده انجام شود. حالتی که انتقال ارز توسط بانک انجام شود مطمئن‌‌‌تر است، اما در حالت دوم نیز انتقال ارز می‌‌‌تواند با توافق طرفین و از سوی صادرکننده انجام شود.
در این مراسم قدیر قیافه، قائم‌مقام اتاق ایران و همچنین سید احسان قاضی‌زاده، عضو کمیسیون صنایع مجلس شورای اسلامی نیز حضور داشتند و این دو ابزار را گامی مهم برای واقعی شدن اظهارنامه‌‌‌های صادراتی و شفافیت در تجارت خارجی دانستند.
