نخستین مذاکرات مستقیم بین روسیه و اوکراین در ترکیه بدون نتیجه پایان یافت
۲ساعت بدفرجام
اما آنچه از نشست دیروز به بیرون درز شد یکی این بود که روسیه گفت هر کشور پس از مذاکرات «دیدگاه خود» را در مورد آتش‌بس ارائه خواهد کرد. در عین حال، ولادیمیر مدینسکی گفت که تبادل زندانیان منجر به آزادی هزار زندانی در دو کشور خواهد شد: «هزار در برابر هزار». وی افزود که مذاکرات پس از «ارائه دیدگاه هر طرف در مورد آتش‌بس احتمالی آینده و جزئیات آن به صورت کتبی» ادامه خواهد یافت. در نهایت، دونالد توسک نخست‌وزیر لهستان، امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه، کر استارمر نخست‌وزیر بریتانیا و فریدریش مرتز، صدراعظم آلمان دیروز جمعه در نشستی در اجلاس جامعه سیاسی اروپا در تیرانا، آلبانی شرکت کرده و با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا تماس تلفنی برقرار کردند.
هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه که میزبان این مذاکرات بود در سخنان کوتاهی در آغاز جلسه گفت: «این جلسه نخستین تماس مستقیم از مارس۲۰۲۲ است. ما باید از این فرصت برای پیشرفت در مسیر صلح استفاده کنیم.» گل تویسوز، خبرنگار سی‌ان‌ان نوشت،وی ادامه داد: «ازآنجاکه جنگ همچنان جان انسان‌ها را می‌گیرد، اجرای فوری آتش‌بس بسیار حیاتی‌تر شده است.» وزیر خارجه ترکیه مذاکرات روز جمعه را «مذاکرات فنی» توصیف کرد که زمینه را برای دیدار احتمالی بین رهبران دو کشور فراهم خواهد کرد.
جنگ یا صلح؟
«روت مایکلسون» در گزارشی برای گاردین نوشت، پوشش رسمی نمایندگان روسیه و اوکراین مورد توجه رسانه‌ها بود. برخی از نمایندگان روسیه با کت و شلوارهای تیره و در مقابل آنها اوکراینی‌هایی که لباس‌های رزمی دارای استتار سبز پوشیده بودند، دیده می‌شدند. فیدان به تیم‌های مذاکره‌کننده گفت: «امروز دو مسیر وجود دارد: یکی به صلح منجر می‌شود و دیگری باعث ویرانی و تلفات بیشتر خواهد شد. هر دو طرف انتخاب می‌کنند که کدام مسیر را انتخاب کنند.» وی گفت: «میزبانی از هر دو طرف، اراده قوی ما برای پایان دادن به جنگ را نشان می‌دهد. ما فرصتی برای پایان دادن به جنگ داریم... برای اینکه مسیر صلح را در پیش بگیریم، باید از این فرصت استفاده کنیم. هر روز باعث از دست رفتن جان‌های بیشتری می‌شود.
درحالی‌که این جنگ جان انسان‌ها را می‌گیرد، بسیار مهم است که آتش‌بس در اسرع وقت برقرار شود.» او با اشاره به تصمیم ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، مبنی بر عدم شرکت در مذاکرات افزود: «نشست استانبول باید زمینه را برای دیدار بین رهبران فراهم کند.» ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین پیش از این گفته بود که مایل به دیدار با پوتین است و معتقد است که تنها دیدار با رئیس‌جمهور روسیه می‌تواند واقعا پایان جنگ را تضمین کند.«آندری یرماک»، دستیار ارشد زلنسکی در تلگرام نوشت که اوکراین خواهان «آتش‌بس بی‌قید و شرط» است. او این را «اولویت» کشورش دانست. گزارش‌ها حاکی است که تیم اوکراینی به رهبری رستم عمروف، وزیر دفاع و ولادیمیر مدینسکی، دستیار کرملین، ریاست تیم روسیه را بر عهده داشتند. عمروف با تشریح خواسته‌هایی از جمله «آتش‌بس کامل حداقل به مدت ۳۰روز»، بازگشت کودکان اوکراینی که به اجبار اخراج شده‌اند و تبادل زندانیان بر اساس فرمول «همه برای همه» گفت: «صلح تنها در صورتی امکان‌پذیر است که روسیه آمادگی خود را برای اقدامات مشخص نشان دهد.» او گفت: «ما به مبارزه خود برای صلحی عادلانه و پایدار ادامه می‌دهیم و از تلاش‌های خود برای دستیابی به آن دست نخواهیم کشید.»
ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین نیز گفت که «اولویت شماره یک او آتش‌بس کامل، بی‌قید و شرط و صادقانه» است. او گفت: «این آتش‌بس باید فورا اتفاق بیفتد تا کشتار متوقف و پایه محکمی برای دیپلماسی ایجاد شود.» وی با اشاره به همتای روس خود افزود: «و اگر نمایندگان روسیه در استانبول نتوانند با آتش‌بس موافقت کنند... آن‌گاه کاملا مشخص خواهد شد که پوتین همچنان به تضعیف دیپلماسی ادامه می‌دهد.» «ویکتوریا بوتنکو»، خبرنگار سی‌ان‌ان که به‌طور مستقیم از محل مذاگرات گزارش می‌داد نوشت، یک منبع در تیم اوکراینی گفت که طرف اوکراینی از طریق مترجم با طرف روسی به‌طور مستقیم صحبت می‌کند. این مذاکرات به نوشته گزارشگر سی‌ان‌ان «کمتر از دو ساعت طول کشید».
پیش از مذاکرات چه گذشت؟
«پیوتر زاور»، گزارشگر گاردین، از آنکارا افزود، ولودیمیر زلنسکی هیاتی را برای مذاکرات صلح با روسیه به استانبول فرستاد تا راه برای نخستین مذاکرات مستقیم بین اوکراین و روسیه از مارس۲۰۲۲ هموار شود؛ اگرچه واشنگتن هشدار داد که هیچ پیشرفتی محتمل نیست مگر اینکه دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین موافقت کنند که با هم ملاقات کنند. دیروز جمعه مذاکرات روسیه- اوکراین در حالی در ترکیه آغاز شد که زلنسکی گفت که کشورش بر تلاش برای آتش‌بس فوری ۳۰روزه تمرکز خواهد کرد. زلنسکی روز پنج‌شنبه پس از دیدار با رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در یک کنفرانس مطبوعاتی در آنکارا، پایتخت ترکیه گفت: «متاسفانه، [روس‌ها] در مورد مذاکرات به اندازه کافی جدی نیستند... به احترام رئیس‌جمهور ترامپ و اردوغان، تصمیم گرفته‌ام که هیات خود را به استانبول بفرستم.» این مذاکرات در کاخ «دلمه‌باغچه»، اقامتگاه باشکوه در ساحل اروپایی بسفر که میزبان دور بی‌نتیجه‌ای از مذاکرات بین مسکو و کی یف در سال۲۰۲۲ بود، برگزار شد.
قرار بود روز پنج‌شنبه این دیدار برگزار شود؛ اما از همان ابتدا با ورود هیات‌های اوکراینی و روسی به شهرهای جداگانه‌ای با صدها مایل فاصله، این دیدار عملا لغو و تردیدهایی در مورد برگزاری این نشست مطرح شد. عصر چهارشنبه هم کرملین اعلام کرد که پوتین مذاکرات را لغو خواهد کرد و پیشنهاد جسورانه زلنسکی برای دیدار رو در رو برای بحث در مورد صلح را رد کرد. ترامپ که سایه اش بر همه‌چیز سنگینی می‌کند در هواپیمای «ایر فورس وان» به خبرنگاران گفت: «تا زمانی که من و پوتین با هم ملاقات نکنیم، هیچ اتفاقی نخواهد افتاد.» روبیو با تکرار سخنان ترامپ، اواخر روز پنج‌شنبه به خبرنگاران گفت: «فکر می‌کنم کاملا واضح است که تنها راه برای دستیابی به موفقیت، بین رئیس‌جمهور ترامپ و رئیس‌جمهور پوتین است.»
این اظهارات، امیدها را در کی یف و متحدان اروپایی اش مبنی بر اینکه ترامپ آماده است در صورت شکست مذاکرات فعلی (و قبل از اینکه فرصت ملاقات با پوتین را پیدا کند)، تحریم‌های سختی اعمال کند، کاهش می‌دهد. در واقع، این امر انگیزه مسکو را برای مصالحه از بین می‌برد. ترامپ روز پنج‌شنبه در جریان توقفی در قطر (و قبل از عزیمت به امارات) اظهار کرد که ممکن است روز جمعه «اگر اتفاقی» در مذاکرات رخ دهد، همچنان به ترکیه سفر کند. اما نشانه‌های خوشایندی برای این سفر وجود نداشت. زلنسکی و پوتین هر کدام در حال مانور دادن برای جلب نظر ترامپ بودند؛ ترامپی که به‌طور فزاینده‌ای از سرعت کند مذاکرات بی‌صبر شده است و رهبران این دو کشور را مانع اصلی پیشرفت می‌داند. زلنسکی گفت: «من معتقدم مهم‌ترین چیز برای اوکراین این است که سازنده و منطقی باقی بماند. به همین دلیل است که ما هیاتی را به رهبری وزارت دفاع اعزام می‌کنیم تا هیچ کس نتواند ادعا کند که اوکراین مسوول از مسیر خارج کردن مذاکرات است.»
زلنسکی روز پنج‌شنبه به همراه تیمی از نزدیک‌ترین دستیاران خود به آنکارا سفر کرد؛ درحالی‌که هیات میان‌رده روسیه به رهبری ولادیمیر مدینسکی، یک محافظه‌کار افراطی اوایل همان روز در استانبول حضور یافت؛ جایی که صدها روزنامه‌نگار ساعت‌ها در انتظار شروع مذاکرات، چادر زده بودند. در طول کنفرانس آنکارا، زلنسکی تلاش کرد انتخاب هیات روسیه را به‌عنوان نشانه‌ای (برای ترامپ) جلوه دهد (دال بر این) که مسکو با حسن نیت به مذاکرات نزدیک نمی‌شود. او به خبرنگاران گفت: «احساس می‌کنم از سوی روسیه مورد بی‌احترامی قرار گرفته‌ام. نه زمانی برای جلسه، نه دستور جلسه‌ای، نه هیاتی سطح بالا. این یک بی‌احترامی شخصی است [حتی به] اردوغان، به ترامپ.» او در پاسخ به این پرسش که آیا رئیس‌جمهور روسیه از ملاقات مستقیم با او اجتناب می‌کند، افزود: «ما نمی‌توانیم در سراسر جهان به دنبال پوتین بدویم.»
